É NECESARIA OUTRA CONFERENCIA DE ZIMMERWALD?

Roberto Laxe

Hai 118 anos un pequeno grupo de revolucionarios internacionalistas que, segundo testemuñas presenciais, “cabían en dous taxis”, e en nome dos pequenos grupos dispersos que non habían claudicado tras a bancarrota da II Internacional, reuníronse en Zimmerwald (Suíza) para aprobar un manifesto contra a guerra interimperialista co que cambiaron o curso da historia: todo camiño comeza cun primeiro paso.

Xorde a pregunta máis que obvia; un século e pouco máis despois, nunhas condicións onde as contradicións interimperialista agudízanse até extremos de guerra aberta en zonas do planeta, coas forzas que rexeitan esa deriva dispersa, non chegaría o momento de dar ese paso? A resposta de millóns de persoas ao xenocidio palestino, que é parte desa guerra máis ampla, pon de manifesto que hai millóns de seres humanos que rexeitan a deríva militarista do capitalismo en decadencia.

As condicións actuais

Tras forzar a Rusia a invadir Ucraína - foi a crónica dunha profecía autocumplida - aprobouse no Cume da OTAN dese ano a "estratexia 360º", o seu "dereito a intervir" en calquera parte do mundo, e definiron á citada Rusia e a China como "inimigos dos valores occidentais".

Entramos nunha fase de resolución militar das contradicións interimperialistas, coñecido como guerra hibrida onde se combinan guerras de alta intensidade como a de Ucraína con outros medios, porque buscan evitar un choque frontal entre potencias nucleares que resultaría nunha destrución masiva sen vencedores.

Certo é que o concepto de “guerra híbrida” resulta confuso. De acordo con Frank G. Hoffman do Instituto de Estudos Estratéxicos da EE. UU., que no 2015 xa analizaba que este tipo de conflitos “incorporan un abanico de distintas formas de guerra, incluíndo capacidades convencionais, tácticas e formacións irregulares, actos terroristas que comprenden coerción e violencia indiscriminada e desorde criminal”. A iso hai que unirlle o crecente poder da “guerra da información/desinformación” que as RR.SS. multiplican exponencialmente ou a realización de atentados terroristas coa súa utilización (a onda de mortos provocados pola explosión de buscas e walki talkis en Líbano hai uns días).

Baixo esta definición, pódese afirmar que desde primeiros do 2022 o mundo vive unha situación de “guerra mundial hibrida” que sería a antesala dunha guerra mundial aberta para a que levan dous anos preparándose coa aprobación do aumento dos gastos militares e a reintroducción do servizo militar obrigatorio en moitos estados europeos.

Este camiño deu un salto cualitativo cando tras o 7 de outubro do 23, a OTAN deu carta branca ao estado sionista para desatar un xenocidio contra o pobo palestino, ao que agora suman Líbano, e así provocar a Irán para ir á guerra. Este salto ten dúas mensaxes, un, ben saben que Irán é un dos aliados estratéxicos de Rusia e de China; dous, que para defender a súa hexemonía están dispostos a traspasar todos as liñas vermellas, incluído o xenocidio televisado dun pobo como demostración de forza.

Se non fose porque a guerra é unha traxedia, a situación lembra ao “máis madeira, é a guerra” dos Irmáns Marx, coa EE. UU. en papel de Groucho á fronte dun tren a toda máquina camiño do desastre.

Que foi a conferencia de Zimmerwald

É obvio que a historia non se repite, salvo como unha farsa; con todo, hai elementos nela que nos permiten desentrañar o presente e as alternativas que se poidan levantar para transformalo; como se din habitualmente, “o pobo que esquece a sua historia, condenase a repetila”

A Conferencia de Zimmerwald foi o reagrupamiento dos grupos minoritarios que en diferentes países denunciaran a traizón da II Internacional, co SPD alemán á fronte apoiando ás súas burguesías na I Guerra interimperialista Mundial. Sen esta traizón, esta guerra atoparía unha gran resistencia da clase obreira europea e mundial.

A claudicación da Internacional deixou a oposición á guerra reducida a multitude de pequenos grupos, individuos e intelectuais, que en Zimmerwald se reagruparon baixo un programa de denuncia do carácter interimperialista da guerra, chamando a organizarse e loitar contra ela.

Ben é certo que a maioría da Conferencia tiña tendencias pacifistas fronte á posición do “derrotismo revolucionario” de Lenin, que quedou en minoría. Con todo, tamén é certo que o reagrupamiento supuxo un impulso ás tendencias revolucionarias da clase obreira, que se concretaron un ano despois co triunfo da Revolución de Outubro e a construción da III Internacional.

118 anos despois

As condicións que deron orixe á conferencia de Zimmerwald non son moi diferentes ás actuais, posto que as contradicións entre os bloques imperialistas polo control do mercado mundial e a hexemonía chegaron a un punto de non retorno; ningún dos dous bloques pode dar un paso atrás, sería abrir a porta á súa derrota.

Os EUA e os seus aliados europeos non pode ceder máis terrea fronte ao bloque encabezado por China no comercial e económico. A desdolarización - substitución do dólar pola doutros países como moeda de referencia para o intercambio comercial e de débeda - crecente das relacións comerciais por eles impulsada reduce a marxe de manobra da EE. UU. para manter a principal columna da súa economía, a escandalosa débeda pública e privada sobre a que se sostén; unha desdolarización que se apoia en que a día de hoxe China é o principal socio comercial de 120 países de todo o mundo, entre eles, a UE, Xapón ou Corea do Sur

Á política de "desdolarización" da economía mundial sumáronse países tan dispares como Irán, Arabia Saudita, Exipto, Etiopía e Emiratos Árabes Unidos, e a cada paso que dá, a hexemonía norteamericana perde peso. A UE, pola súa banda, xa é unha cortiza na tormenta que conta pouco ou nada na guerra mundial, aínda hibrida, na que xa nos meteron.

Dentro da unidade estratéxica determinada no Cume da OTAN de xuño do 22, todos están de acordo que para soster a hexemonía mundial que até agora teñen o euro norteamericanos pasa polo enfraquecemento e derrota do eixo Ruso chinés. O que diferencia ás dúas cadeas ideolóxicas que rexen os seus destinos é o como facelo.

Aínda que nas eleccións ao Parlamento Europeo esta diferenza púxose de manifesto, é evidente que a extrema dereita neo nazi da AfD alemá obtivo o resultado que obtivo porque centrou a súa campaña en denunciar os custos sociais da guerra en Ucraína, é nas eleccións ianquis onde as contradicións entre ambos son máis agudas (interrelaciónanse coa máis que evidente decadencia do imperialismo norteamericano).

Para os demócratas, e por extensión os “progresistas” europeos, a guerra árabe israelí é colateral fronte ao que para eles é central, debilitar e se é posible derrotar a Rusia en Europa, comezando polo campo de batalla ucraíno. Putin é o inimigo a bater, debilitando desta maneira a alianza Ruso China. De aí os chamamentos de todos, Sánchez á cabeza, á "contención" en Oriente Próximo. É máis, lembremos que o acordo sobre o plan nuclear iraniano foi de Obama, que Trump rompeu.

Para os republicanos, e os seus seguidores europeos (Orban e a extrema dereita) esa alianza hai que rompela "seducindo" a Putin e illando a China. Se Trump gaña as eleccións gaña o sionismo máis brutal, e a guerra con Irán é inevitable, posto que é un dos principais subministradores de petróleo ao imperialismo Chinés.

En calquera caso, se non se lles para os pés é máis que probable a guerra aberta, sexa en Europa/Ucraína sexa en Oriente Próximo, con África no retrovisor tras a expulsión de forzas militares francesas e norteamericanas de países centroafricanos

A debilidade da resistencia á guerra

Aínda que a masiva resposta de millóns de persoas en todo o mundo ao xenocidio palestino demostrou que existe unha potente masa crítica social para enfrontar esa deriva, o certo é que a oposición organizada a esta dinámica militarista está reducida en todo o mundo a grupos minoritarios; a maioría das forzas políticas da chamada “esquerda”, os “progresistas”, son parte do armazón imperialista que como máximo piden “contención” ás vítimas mentres seguen armando aos verdugos.

O exemplo emblemático é a posición do outrora pacifista e antiotan Partido Verde alemán, hoxe convertido na organización que máis presiona cara a un conflito militar directo entre a OTAN e Rusia. E ningunha delas cuéstionase a esencia de guerra interimperialista polo control e a hexemonía do mercado mundial; unha guerra que decidiría que burguesía capitaliza a reconversión da economía que se está dando ao redor da III revolución industrial.

E os do mundo multipolar?

Baixo a lema de “por un mundo multipolar” agrúpanse toda unha serie de estados e forzas políticas en grao sumo variado; constitúen dalgunha maneira “o sindicato de agraviados polo imperialismo euronorteamericano”.

Os intereses son tan variados como as forzas nas que se expresan; van desde os estados organizados nos BRICS, que con China á cabeza, buscan acabar coa hexemonía euro norteamericana no control do mercado mundial até países e pobos en loita, que como en moitos de América Latina, África, o mundo árabe e musulmán, etc., liberáronse parcialmente do xugo occidental e atopan nos BRICS unha alternativa ao illamento ao que os someten.

Porque isto é o distintivo da situación actual a non hai tantos anos; antes do estalido da crise do 2007/8. Hoxe os pobos do mundo teñen outro referente para se financiar e co que endebedarse; xa non teñen que facelo co BM, o FMI ou os organismos xurdidos da vitoria estadounidense na II Guerra Mundial, senón que hai outras opcións como o Novo Banco de Desenvolvemento do BRICS

O mundo multipolar é unha realidade que profunda a crise da EE. UU. e a UE e isto é tremendamente progresivo porque, ao debilitar aos hexemónicos actuais pon en solfa a mesma existencia do capitalismo. Pero que os “cantos de serea” dos BRICS non confundan as mentes dos pobos; o seu papel non é liberador, senón de cambio de amo. Do dominio do capital financeiro euro norteamericano pasaríase, como de feito xa está a pasar, ao do capital financeiro chinés, ruso, etc., tan explotador e saqueador de riquezas como os anteriores.

China e os seus aliados están na fase emerxente como potencias imperialistas que piden a súa cota no mercado mundial; para iso apóianse no que teñen, unha enerxía financeira da que carecen os estados occidentais, principalmente os EUA que teñen o lastre dunha débeda pública e privada incalculable; sendo un dos principais acredores, xusto, o seu gran competidor, China.

Esta fortaleza financeira permítelles ser “pacifistas” e “neutrais” ante os conflitos, como o foron a EE. UU. Até 1941 (a sua participación na I foi meramente simbólica), cando entraron con todo na II Guerra Mundial cun dobre obxectivo, un, derrotar ao seu gran competidor pola hexemonía mundial, Alemaña, e dúas, someter ás decrépitas potencias europeas (Gran Bretaña e Francia), desmantelando os seus vellos imperios coloniais como fixeran co español ao apoiar activamente as independencias de Cuba e Filipinas.

Hoxe China e os seus aliados non necesitan a guerra, posto que van gañando no terreo comercial, facéndose cos mercados mundiais e semicolonizando pacíficamente (salvo momentos puntuais como o caso de Ucraína) sobre a base da súa poderío financeiro. Alerta!, que non a necesiten non quere dicir que non se armen para ela, saben que o imperialismo euro norteamericano está nun punto de non retorno e que, tarde ou cedo, van chocar con eles. Por iso China é o segundo país do mundo en orzamento de guerra tras a EE. UU.

Para eles a consígnaa do “mundo multipolar” é o reclamo para agrupar ao seu ao redor a todos os países e pobos agraviados polo imperialismo euronorteamericano; e da mesma maneira que o apoio da EE. UU. aos pobos cubanos e filipinos contra o imperio español era interesado, para semicolonizarlos, o de China e Rusia a estes pobos ten exactamente o mesmo obxectivo.

O camiño de reagrupar a resistencia á guerra mundial

O que non hai tantos anos só era visible nos filmes pos apocalípticos de Hollywood, hoxe é unha realidade recoñecida por todos os gobernos do mundo: a humanidade está ao bordo do precipicio da III Guerra Mundial, se non se considera que a “guerra hibrida” xa o é. Fronte á política agresiva e militarista do bloque euro norteamericano, o dos BRICS aplica a máxima romana de “se vis pacem, para bellum”.

Os golpes que se están dando en estados secundarios como Ucraína, Irán ou Centro áfrica apuntan ao enfraquecemento do inimigo, antes de ir a un choque frontal que lles gustaría evitar - saben que un choque esas características daría lugar a unha guerra sen vencedores nin vencidos -; no entanto, estes conflitos abren unha dinámica obxectiva da que xorde a seguinte pregunta: e despois, que ou quen?

Unha guerra destas características non lle interesa á clase obreira e aos pobos do mundo, posto que no mellor dos casos que non houbese destrución masiva, senón o triunfo dun dos dous bloques, a explotación e o saqueo das riquezas non desaparecería, só cambiaría de mans e realizaríase noutro idioma. Ningún dos dous bloques cuestiona o capitalismo imperialista, só buscan facerse hexemónicos e capitalizar un novo proceso de acumulación de capital resultante da “destrución creativa” que son as guerras.

Toda guerra, incluso as revolucionarias, supoñen unha destrución masiva de forzas produtivas, de morte de seres humanos e retroceso nas condicións de vida dos pobos; a diferenza entre unha guerra interimperialista e unha guerra revolucionaria é que a primeira só enriquece á fracción nacional da burguesía que sae triunfadora, mentres que a segunda abre as portas á construción dunha nova sociedade, á transformación socialista da sociedade.

118 anos despois faise necesario que todas aquelas forzas que rexeitan a deríva militarista que adopta a crise do capitalismo imperialista, retomen o camiño dos internacionalistas que se agruparon baixo o Manifesto de Zimmerwald para enfrontar a I Gran Guerra Mundial.

Galiza, novembro 2024