Roberto Laxe
Levamos xa 5 anos de crise econômica, desde
aquel agosto de 2007 que semella moi lonxano, e os gobernantes de todas as
cores tentaronno de todo, desde deixar cair bancos como Lehmann Brothers ate
resgates billonarios. “Nacionalizaron” grandes multinacionais como General
Motors, e deixaron cair outras.
Aumentaron a débeda ate limites incalculables
para os mortais, recortaron servizos públicos a esgallo, baixaron pensións -
agora sae que no gran milagre alemá, resulta que os sus xubilados teñen que
traballar para manter un nível digno de vida-, venderon chan e térreos.
Especularon co petróleo, cós bio combustibles, cós productos de primeira
necesidade, coa débeda soberana, e fixeron grandes fortunas... Fixeron de todo,
e o mundo asomase de novo a un proceso de recesión, non só na “periferia do
centro” da UE, mas nas três grandes economias imperialistas, EE UU, Alemaña e
Xapon. Ate China comeza a dar signos de que o seu milagre tem data de
caducidade.
Os economistas e representantes da ideoloxia
neoliberal nunca van recoñecer que desde o seu triunfo, nos anos 80 com
Thatcher e Reagan, non fixeron mais que fuxir cara diante da crise que o
capitalismo levaba trás de si, e que explodira na dos anos 70 despois dos 30
gloriosos posteriores a II Guerra. O seu fracaso é un fracaso de proporciones
bíblicas, fracasaron em sacar o sistema da decadência, mas isso si com
desregulamento e privatizacións conseguiron que sectores do capital, os mais
parasitos – os grandes bancos, os hedge founds, os especuladores, o capital
risco, etc.- fixeran grandes fortunas.
A tendência natural do sistema capitalista, a
acumulación de capital na sua forma monetária, foi convertida nun fin em si
mesmo. Marx estableceu que a formula do capital é D-M-D´, o que significa, que
o capitalista que inviste 100, quere, a través da producción de mercadorias,
recoller unha rendabilidade de 130. Se isso non se da, e na especulación
ofrecenlle 140, ele vai á especulación, e a producción de mercadorias pasa un
segundo plano (a formula simplificariase em D-D´).
Mas, os 140 da especulación sae dun feito da
economia real, dun contrato de compraventa dunha mercadoria (sexa física ou a
prestación dun servizo). A especulación é, sempre, sobre feitos da producción, sobre
o que se fan apostas de rendabilidade. Se há a menor sospeita de que nin na
especulación vaise ter esse resultado, todo o edifício cai, como caeu a
especulacion inmobiliaria trás as subprime.
A especulación inmobiliaria caeu trás a queda
dos benefícios que o sector da construcción viña xerando desde os anos oitenta,
cando se introduciu na producción de vivendas e infraestructuras vários cambios
cualitativos, nomeadamente a sustitución dos encourados de madeira pólos encourados
metálicos. De tal xeito reduciu-se o seu valor real, o tempo de traballo
socialmente necesario para a construccion da vivenda ou da infraestructura.
Isto xerou uns benefícios que fixeron atrativos os investimentos na construcción,
e o longo destos anos foi onde se dirixiron os capitais. A burbulla
inmobiliaria comezou póla alta rendabilidade do sector.
Isto no sería excesivamente grave, é dicer, so
seria unha crise sectorial como foi a das .com a comezos do século XXI,
se non se xuntara cunha queda xeralizada da tasa de lucro dos sectores
industriais centrais da modelo econômico post guerra mundial, com especial
incidencia no petróleo e o automóvil; enfrentados a mundanzas estructurais polo
esgotamento da matéria prima, a aparición e desenvolvimento de novas forzas enerxéticas
e de novas tecnoloxias no automóvil (a electricidade, os híbridos, o
biocombustible, etc.).
Este é un dos motivos principais para que o
sistema, faga o faga, non teña saída á crise. Mentras non recuperen a taxa de
lucro, o sistema vai estar em
crise. Como a superación da crise supón un troco do paradigma
na producción de bens e servizos - dos que os elementos obxectivos e técnicos
xa existen-, esto bate de frente côas actuas relacións sociais de producción.
A burguesia das potencias imperialistas,
impresionada e presionada pólos êxitos econômicos dos chamados “emerxentes”
baseados na superexplotación da clase traballadora, procuran recuperar a taxa
de lucro seguindo o seu “exemplo”, pola via do incremento da mais valia
absoluta, é dicer, o aumento da xornada laboral e a reducción pura e simple dos
salários.
A mais valia relativa é dicer, a reducción do
tempo de traballo necesario para a reproducción da mán de obra, significa xusto
o que non podem facer, aumentar a productividade do traballo mudando o
paradigma de producción. De feito, neste sentido, nos anos 80 tentaron
sustituir o fordismo polo toiotismo na organización do traballo, o tempo que
avasallaban co neoliberalismo e as privatizacións. Mas o estancamento da
economia nipona –berce do toiotismo- desde comezos dos 90 demonstrou que o
fordismo, o traballo em cadea, é insustituible na gran producción de
mercadorias a baixo prezo.
O fordismo vai ligado intimamente á gran
fábrica, ás grandes cadeas de distribucion - deslocalizada ou non, terceirizada
ou non, pois em todos os casos serven á producción dumha mercadoria propiedade
da matriz-, á producción masiva de bens de consumo, e porén ao imperialismo
como forma actual do capitalismo; so as corporacións multinacionais (ou o
estado) podem soster os investimentos precisos para desenvolver esse xeito de
producir. A decadência do imperialismo é a decadência do fordismo como forma de
organización do traballo.
Por estes motivos o sistema non sae da crise,
teria que facer umha revolución no seu aparello productivo, na sua organización
do traballo, renunciar ao que ate o de agora lles dera resultado, ... e isso
seria como crer que o capitalismo ainda é capaz de facer revolucions, cando nin
para salvarse é capaz.
Há sectores da sociedade, ligados a elementos
do próprio sistema, que influen a través de profesores de universidades,
prêmios nobeles, médios de comunicación, etc., que queren desactivar o caráter
revolucionário desta crise, e afirman a cotio que com aumentar o I+D+i, com
investir em outro modelo produtivo, com poñer “a economia o servizo da
cidadania”, basta para sair da crise.
E teñen parte de razón. Se o mundo investira en combatir a
fame ou as enfermidades o que destina a armamento estas desaparecian, mas que
farían co aparello militar-industrial. Se investiran em protección do médio
natural, o cambio climático de seguro seria reversible, mas as grandes
petroleiras viran baixar os seus lucros. Se nacionalizaran a banca, e
destinaran os capitais ali escondidos a infraestructuras sociais, haberia
hospitais, educación, etc. para todos, mas que farian cós sistemas privados de
pensións, cós hospitais privados, coa Igrexa, coa própria banca. Se investiran
em novas tecnoloxias como a nanotecnoloxia ou fontes de enerxia limpas, a nosa
dependência do contaminante numero un do mundo, o petróleo, desaparecia; e a
Exxon Valdez, a Repsol, a Elf Aquitaine, a Royal Ducht,... onde irian?.
Porén, falar diso e non falar de quen pode
facelo é simplemente escriber de novo umha Utopia como a de Tomas Moro, onde se
describia umha sociedade imaxinaria igualitária. E a realidade é que nin a
burguesia coa sua revolucion foi capaz de levar adiante a sociedade imaxinada
por Tomas Moro. Porque cando falamos de economia, non falamos de economia a
secas, senon de economia politica.
O capital em abstracto si tem saída da crise.
Que ideólogo da burguesia “progresista”, ex neoliberal ou non, non imaxinou
unha saída da crise sobre esa base? Todos. Embora, a ningun deles se lles ocorreu
pensar que o freo á saída da crise non esta na tecnoloxia nin na técnica, senon
na economia política, nas relacións sociais de producción capitalistas - a
propriedade privada dos médios financeiros, de producción e distribucion-, que
impiden que esa tecnoloxia e esa técnica se desenvolva.
Por todo isso, o capital non sae da crise; e
mentras non xurda unha alternativa política que levante un verdadeiro programa
socialista de transformación da sociedade, rompendo todas as trabas politicas e
sociais que frean o desenvolvimento social, o sistema capitalista seguira
profundizando na sua crise, transformando a sua crise econômica numha crise
social dun calibre monumental.
Galiza, a 4 de setembro do 2012
No hay comentarios:
Publicar un comentario