O PRODUTO PANEUROPEO DE PENSIÓNS INDIVIDUAIS, O CAMIÑO DE PRIVATIZACIÓN DAS PENSIÓNS.

Roberto Laxe

Se alguén pensaba, así fose un minuto, que coa caída de Rajoy abríase unha porta a outra política, que llo vaia quitando da cabeza. O FMI, a UE e todos os poderes fácticos xa axitaron contra a ridícula subida de 900 euros do SMI; ameazan que esta subida faría cambalear todo o edificio do sistema. Xa lles vale!

Este goberno vai ser, e é parte do problema, non da solución; e para garantilo xa está a “comisaria política” en forma  de ministra de Economía; unha persoa que vén das entrañas da Comisión Europea. Ela é a garantía de que este goberno non se move nin un pelo dos limítes de austericidio e privatizacións que a Unión Europea vén impulsando desde a súa constitución, alá polo 92 e o Tratado de Maastricht.

Neste sentido, en xuño do 2017 a Comisión Europea enviou ao Parlamento Europeo unha proposta de regulamento chamado “Produto Paneuropeo de Pensións Individuais”(PEPP). Baixo este pomposo titulo, e a suposta defensa das pensións públicas, esconden un ataque en profundidade, e “paneuropeo”, contra os sistemas públicos de pensións.

Unha crise recorrente

Desde hai uns anos todos os medios, os gobernos e organismos, veñen propagandizando que xa saímos da crise detonada no 2007, e o desastre financeiro do 2008. Os medios de propaganda do sistema, ao uníssono, levan uns anos falando da “post crise”; pero os ataques seguen, o desmantelamento de sistemas públicos en todo o mundo continúan, as reformas laborais apróbanse en todo o mundo.

Retorcendo a linguaxe e os datos macroeconomicos, queren demostrar á sociedade que o capitalismo é capaz de saír, mesmo das súas crises máis profundas; a que lles levou a falar, como fixeron, de “refundar o capitalismo”; Sarkozy dixit, cando todos os dirixentes políticos estaban asustados pola caída do sistema financeiro no 2008.

Con datos de crecemento do PIB, de redución do desemprego, etc., pretenden que xa estamos na era “post crise”; que o capitalismo é fiable e ten futuro. Que os marxistas son uns agoreiros con iso do “socialismo ou barbárie”. Pero a realidade é máis túzara que os datos macro económicos: as desigualdades non fixeron máis que crecer neste período de crise, os ricos son máis ricos, e os pobres aumentan en numero, pois se lles incorporan sectores das chamadas clases medias. O que en termos leninistas é a aristocracia obreira que poboaba o que agora son os famosos “cintos do óxido”, son agora os novos pobres.

Nin tan sequera os datos macroeconomicos resisten o máis somero análise: o crecemento do PIB esta baseado, primeiro nun empeoramento cualitativo das condicións de vida dos traballadores e traballadoras, nunha redución da participación dos salarios na renda nacional, a favor das rendas de capital, situándose en mínimos históricos. Doutra banda, o abaratamento relativo das materias primas, que provocou crises sociais e políticas de gran calibre en países produtores como Venezuela, Brasil, Arxentina ou Arabia Saudita, permite ese crecemento.

E aínda así, eles mesmos, cos seus feitos e máis aló das propagandas nos medios, recoñecen que a crise é recorrente: a UE estivo comprando débeda publica de todos os estados europeos, especialmente os máis débiles como o Estado Español, para soster as contas publicas e agora atopámonos con que a débeda publica é unha soga no pescozo deses pobos. Financiaron a crise, non saímos dela, que son cousas distintas, até o punto de que a débeda soberana (dos estados) supón o 225% do PIB mundial. O mundo debe máis do dobre do que é capaz de producir nun ano. E teñen o atrevemento de falar de “post crise”!

A débeda é un mecanismo habitual de funcionamento do sistema capitalista; sempre foi así...  O drama xorde cando a débeda supera a capacidade de pago do debedor; se um gana 3000 euros e ten unha débeda de 1000, non ten un gran problema; leste aparece cando a débeda é de 3000 euros, ou se perden os ingresos, baixando de 3000 a 1000. Aquí xorden os problemas coa débeda e o seu pago.

Este problema de fondo maniféstase nun sistema financeiro feble, que unha sentenza como a do TS sobre os Actos Xurídicos Documentados pon contra as cordas aos grandes bancos “sistémicos” españois. Esta debilidade non é exclusiva do sistema financeiro español, o italiano está constantemente na corda frouxa e do suposto gran banco alemán, o Deustche Bank, nin tan sequera coñécense os datos reais dos seus buracos posto que os seus “accións levan perdido practicamente un terzo do seu valor no que vai de ano e cotizan en mínimos desde 2016” (Europa Press, 24/05/2018). Os máis agoreiros cifran a súa exposición a derivados financeiros tóxicos (eses que fixeron crebar no 2008 ao Lehmann Brothers) nun 75% do PIB mundial.

A banca ten dúas maneiras de captar beneficios, un, directo, sendo parte do accionariado de indústrias e comércios, no que Lenin chamou capital financeiro. Os benefícios da indústria reverten de maneira direta nos bancos, aseguradoras e fundos de investimento. A outra maneira é indireta, que é o vello sistema bancario de prestamos a interese e comisións; co interese (o prezo do diñeiro) os bancos captan unha parte do beneficio das empresas.

Cando a taxa de benefícios, como na crise actual, estes baixo mínimos, incapaz de devolver aos investidores a rendibilidade que esperan, os problemas saltan como un campo minado: empresas que creban, bancos que teñen nas súas mans papel mollado (prestamos de duvidoso cobro, derivados tóxicos,...) e os estados ao rescate, endeudanose até as cellas para evitar quebras “sistémicas”. Neste cadro eses investidores, “o capital é moi asustadizo”, foxen como da peste dos problemas refuxiándose na especulación con todo o que se mova, desde débeda soberana até xogadores de fútbol. Todo se converte en susceptible de especulación.

A que vén este rolo

A obsesión da Comisión Europea polo PEPP atopa a súa explicación nesta situación económica; de feito o mesmo anteproxecto recoñéceo abertamente. O modelo que queren imitar é dos EEUU, “onde os fondos de pensións desempeñan un papel máis importante como investidores institucionais” (pax. 2).

En concreto, e en cifras: “co PEPP o valor de mercado das pensións individuais pasaría do 700 mil millóns de euros a 2.1 billóns de aquí ao 2030” (pax. 10). Este é o negocio que os bancos, aseguradoras e demais; queren capitalizar o sistema financeiro “captando” o aforro dos traballadores / as pola vía dos fondos privados de pensións, obtendo así “mais capital e canalizalo en investimentos europeos a longo prazo na economía real” (pax. 13).

E falan claro, os promotores deste Produto Paneuropeo son “bancos, compañías de seguros, xestores de activos, fondos de pensións de emprego, empresas de investimento” (pax. 4). Os mesmos que nos conduciron a esta crise, agora queren aparecer como salvadores. Insisto, xa lles vale! Está claro, non? Para iso o sistema público de pensións debería reducirse á mínima expresión, forzando á poboación a subscribir eses fondos privados.

Como forzar a  “capitalizar” a banca

Está claro que a poboación traballadora non aceptará de bo grado os ataques a un dereito que supuña-se, era inalienable. As mobilizacións no Estado Español, en Francia,... contra o desmantelamento do sistema público de pensións son a súa expresión; en Alemaña ese desmantelamento fíxose en pleno auxe económico, coa axenda 2000 da Social democracia de Schroeder, e agora un millón de xubilados e xubiladas alemás teñen que traballar cos minijobs para compensar a perda. En Grecia, a aplicación dos sucesivos memorandos supuxeron o recorte do 40% nas pensións.

Que vai haber resistencia, está claro. Pero o exemplo español é paradigmatico; sobre a base do Pacto de Toledo e a “hucha” na que os traballadores / as van “metendo” os seus aforros para o plan de pensións, o goberno do PP baleirou esa hucha. Deixouna tiritando... e agora veñen coas súas campañas de que o sistema “fracassou”. O que fracasou é ese intento de privatizar a través do Pacto de Toledo; pero o PP non fracasou.

Ao baleirar a hucha simplemente puxeron a espada de Damocles sobre as cabezas, non só dos actuais pensionistas, senón dos futuros pensionistas. O que está en xogo non só son as actuais pensións, senón as futuras. A por ese diñeiro, o aforro dos traballadores e traballadoras en activo, é a por o que van a través do Produto Paneuropeo.

Para conseguilo propoñen “unha combinación de pensións estatais, profesionais e privadas” (pax. 2), onde as estatais teñan o sentido das “non contributivas” actuais, que cubrirían o 40% da pensión actual, deixando en mans privadas o 60% restante. Un 60% ligado a “promover unha contorna que estimule a innovación no sector de produtos financeiros... o que pode contribuír á súa vez á prestación de pensións axustada, segura e sustentable” (pax 3).

A raposa gardando o galiñeiro deberían titular o reglamente, porque xusto esa “innovación no sector de produtos financeiros” é o que nos ha traido até aquí; e aínda pesan como unha laxa na economia: como vimos o DB ten unha gran exposición a eses “produtos financeiros”. Iso só nun banco!. E os demais?. É dicir, din que as pensións serán sustentables se volven as hipotecas subprime, as clausulas chan, as preferentes, etc., etc.

Como isto é incrible teñen que fomentar o que a poboación se vaia de cabeza a esas aventuras financeiras, e para iso animan a “os estados membros a conceder unha desgravación fiscal aos PEPP”, “a Comisión Europea adoptou, xunto con esta proposta, unha Recomendación sobre o tratamento fiscal dos produtos de pensións individuais” (pax. 4). No Estado Español esta desgravación xa é un feito desde hai anos, que levou a unha denuncia contra o Banco de Santander por evasión fiscal que foi rexeitada por sentenza do TS, xerando a doutrina Botin.

O que está a propor a CE é que os Plans privados convértanse en verdadeiros “paraísos fiscais” sen necesidade de irse do estado en cuestión. Ademais, toda rebaixa dos impostos tradúcese nun recorte de gastos sociais, e nunha presión para a privatización (ou desmantelamento) dos servizos públicos. Desta maneira, o PEPP convértese nunha xustificación para desmantelar o chamado “estado do benestar”.

Impedir a aplicación do “Produto”

O PEPP foi presentado no 2017 ao Parlamento, agora está a fase de estudo para a súa discusión e aprobación polo Parlamento Europeo. Se isto prodúcese, todos os gobernos da UE terán xa o aval para profundar no desmantelamento dos Servizos Públicos de Pensións; xa tocados seriamente nestes anos. Os recortes establecidos en Alemaña na Axenda 2000, e despois Grecia, o Estado Español, Portugal,... Francia, etc., xa teñen moito avanzado. Pero polo que se ve, a crise aperta, e teñen que lanzarse con todo para capitalizar unha banca na corda frouxa. Necesitan como comer eses 2.1 billóns de euros que lles daría un respiro nos seus cuitas financeiras.

O ataque non vai só contra as pensións actuais, senón que eses 2.1 billóns sairán da nominas dos traballadores e traballadoras en activo, dos que desde o primeiro contrato precario comezan a cotizar. Queren que unha parte desa cotización vaia aos petos da banca, aseguradoras... E coa promesa de “unha pensión sustentable”, van investir ese diñeiro en “innovación de produtos financeiros”. O negocio redondo.

O goberno de Pedro Sanchez que non vai derrogar as reformas dos seus antecesores, Rajoy e ZP, reformas que xa supuxeron un retroceso cualitativo nas pensións do Estado Español, está claro que espera este “produto paneuropeo” para ter a lexitimidade de Europa para non tocar nada de nada, e profundar no desmantelamento do SPP.

Esta claro que de aprobarse o Produto, estaremos en pior situación non só para manter o que temos agora, senón para recuperar os direitos perdidos e que tanto custou conquistar, derrogando as Reformas do PPSOE, garantindo as pensións nos Orzamentos Xerais financiados por unha politica fiscal progresiva (“que pague máis quen mais tem”), contraria polo vértice á que propoñen desde a CE, etc.

O carácter “paneuropeo” do Regulamento presentado eleva o nivel de resposta

Ante unha actuación coordinada da Unión Europea non vale o “sálvese quen poida” que desde o comezo da crise levouse a cabo; con resultados nefastos. A clase traballadora europea non fixo máis que retroceder, cando Grecia respondeu illada á presión da Troika e a UE, cando no Estado Español fixéronse folgas xerais estatais sen coordinación co resto de Europa; cando en Francia levan dous anos de mobilizacións separados do resto...

Esta lóxica do “sálvese quen poida” é a mellor garantía de que “non se salva nin deus”. Pero por unha vez, son eles os que obrigan a unha resposta unificada da clase obreira europea. Até agora os plans acordados entre todos eles, aparecían como “políticas nacionais” que xeraban, ás veces, choques coa UE, como foi o caso de Syriza ou agora a dereita italiana e o seu decreto da Dignidade. Apoiados nas burocracias sindicais, que dispersaban a resposta en base ao choque con “o seu governo”, illábase a resposta.

Ante o Produto Paneuropeo de Pensións Privadas, o termo “paneuropeo” disolve este illamento. Ningún burocrata poderá dicir, “non, é un problema do noso governo”, porque o Produto é, como o seu nome indica, PANEUROPEO. Aínda así, é obvio que non se pode confiar nunhas burocracias sindicais maioritarias implicadas e xestoras en moitos casos de “os fondos privados de empresa” que o mesmo documento recoñece que son uns dos que o impulsan.

As burocracias sindicais son parte do problema, polo que vai ser tarefa do sindicalismo de clase, alternativo e combativo de toda Europa; das organizacións independentes de xubilados e xubiladas como a Coordinadora Estatal pola Defensa do Sistema Publico de Pensións, etc., os que impulsen a coordinación e a convocatoria de mobilizacións PANEUROPEAS CONTRA O PRODUTO PANEUROPEO; que free a súa aprobación e comece a reverter o camiño de retrocesos que até agora se viviu.

Galiza, no mes de decembro de 2018