"ESTAMOS NUNHA GUERRA"...CONTRA QUEN?

“Estamos nunha guerra”... Contra quen?

Roberto Laxe

O pasado 28 de febreiro, en Eldiario.com, o Alto Representante da Unión para Asuntos Exteriores e Política de Seguridade e vicepresidente da Comisión Europea, Josep Borrell, fixo esa afirmación, “estamos nunha guerra” e continuou, "non vou dar ningunha información que poida servir á parte á que nos enfrontamos. Non vou contar punto por punto por onde e como vai pasar a axuda que imos proporcionar a Ucraína. Estou seguro de que Rusia estaría moi contenta de sabelo". Grazas Sr Borrell, xa sabemos contra quen estamos en guerra.

En coherencia con esta declaración de guerra por parte da UE, adoptáronse medidas de “guerra”, como aumentar os gastos militares (Alemaña o 2%), o envío de máis tropas ás fronteiras con Rusia ou o peche de medios de comunicación “prorrusos”; ademais do endurecemento das sancións económicas e medidas sociais que chegan á expulsión de directores de orquestras italianas, por non condenar o ataque ruso a Ucraína.

A campaña de desinformación por parte de todos os medios occidentais, unha vez pechados os do inimigo, é brutal. Todo se centra en tres ideas, unha, Rusia é a culpable de todo, dúas, os imperialistas occidentais fixeron o posible por evitar o ataque, tres, a guerra é entre Rusia e Ucraína.

Que Ucraína leve anos bombardeando o Donbass, non existe para estes medios; que no Donbass realizásese uns referendos onde o 87% da poboación decidise separarse de Ucraína, tampouco. Que Ucraína leve anos recibindo armamento occidental, moito antes de que se producise o ataque ruso, nin palabra, por moito que a ministra española de defensa Margarita Carballos recoñecéseo expresamente.

A guerra non é entre Rusia e Ucraína

O Sr Borrell na súa afirmación nin tan sequera menciona a Ucraína, senón que a única nación que aparece nas súas declaracións é... Rusia!. Por moito que os medios dígano e repitan até a saciedade, a guerra é entre a Unión Europea (e os EEUU como hooligans animándoa) e Rusia; Ucraína e o seu pobo só pon o teatro de operacións e as vítimas civís.

Unha das máximas que rexen as leis da guerra é o que “a primeira vítima é a verdade”. Da mesma maneira que é unha mentira como un templo que a intervención rusa sexa para “desnazificar” Ucraína, non é máis que un banderín de enganche para que se somen a apoialo todos os “antifascistas” europeos, o é que a UE defenda a soberanía de Ucraína.

Son dúas mentiras para crear unha “unidade popular” ao redor do conflito de fondo, o que enfronta a un bloque imperialista, a UE, cunha nación que pide o seu parte na repartición do mercado mundial, as repúblicas ex soviéticas, en alianza coa súa “irmán maior”, China. Así, a guerra non é unicamente entre Rusia e Ucraína senón entre a UE e Rusia polo control de Ucraína; entre dúas potencias que se disputan o seu control.

En román paladín, se a clase obreira ucraína non é capaz de tomar nas súas rendas a loita pola soberanía nacional, é dicir, por unha Ucraína Socialista, o seu futuro é ou ben ser unha semicolonia rusa ou ben un protectorado da UE no marco da OTAN. En calquera dos dous casos, estaría moi afastada da soberanía como nación.

Dous bandos burgueses “contrarrevolucionarios”

Certo é que tanto a UE como Rusia son dúas entidades contrarrevolucionarias, capitalistas ambas, cuxos obxectivos non veñen marcados polas necesidades sociais senón polo aumento dos beneficios das súas clases burguesas.

Neste sentido hai que desmontar, tamén, a propaganda euro norteamericana, que enchen a cabeza con conceptos despectivos (oligarcas, réximes vs. democracias occidentais, “comunidade internacional” que só compoñen os EEUU e os seus aliados europeos, etc.), posto que o único que buscan con esas campañas é subxetivizar de maneira xenófoba ás súas poboacións contra o “ruso”, presentado como símbolo do atraso e a brutalidade: os eslavos sempre foron unhas pouco bestas e moi antidemocráticos (Hitler non se cortaba e chamáballes “subumanos”).

No artigo do diario dixital Público, do 02/03, titulado “Que é un oligarca ruso e en que se diferencia dun millonario ao uso?”, faise unha definición do termo que usualmente úsase para definir aos poderosos rusos, “oligarca” que o articulista define da seguinte maneira: como aqueles que “non só son homes de negocios”, senón que “todos están involucrados politicamente, máis ou menos próximos a Putin”.

Polo que parece, un “oligarca” é un espécime ruso, pois a característica que os define non é que sexan “homes de negocio”, eses existen en todos os países, nin que estean involucrados en política (Trump era un home de negocios que foi presidente dos EEUU, e ninguén lle chamou “oligarca”); senón que estean “máis ou menos próximos a Putin”.

Por contra, collamos algúns exemplos de millonarios/capitalistas occidentais e vexamos se hai diferenzas cualitativas co “oligarca” ruso.

Hai que lembrarlle ao articulista que xa un presidente dos EEUU alertaba contra o poder que ese "complexo militar industrial", o mítico Ike? Un poder que non se reduciu, senón que creceu até converterse no 50% da economía ianqui, dominando desde a produción de videoxogos, onde utilizan aos mozos como coellos de indias para probar a efectividade de novas armas e tácticas de guerra, até Hollywood. Tentaron quitarse a síndrome de Vietnam a base de filmes de Rambo. É este "complexo militar industrial" o que fai posible as guerras de Biden, de Obama, de Clinton, de Bush, os dous Bush, de Nixon, etc. etc., etc.

Sen cruzar o charco; hai que sinalarlle ao autor o papel do que algúns chaman o verdadeiro centro do poder no Estado Español, o “palco do Bernabéu” onde se dan cita políticos, xornalistas e ... empresarios ou, oligarcas?. Ou falamos da “corte” do rei, que vai alí onde este pase os seus ?vacacións?.

Non hai moita diferenza entre ambos os conceptos; o “complexo militar industrial” ianqui vive dos investimentos e subvencións que o estado lles dá para o desenvolvemento e venda de armamento da mesma maneira que os “oligarcas” rusos viven á sombra do Kremlin. Pola súa banda, o “capitalismo castizo” español que se move ao redor da “vila e corte” de Madrid e o Palco do Bernabéu, vive dos orzamentos xerais do estado; de subvencións, de obras concedidas a dedo, etc. De igual maneira que fan os “oligarcas” rusos.

Certo é que hai capitalistas que viven afastados das “vilas e cortes”, sexa o Kremlin, o Pentágono ou o Palco do Bernabéu; que o seu futuro non depende das políticas e subvencións dos gobernos de quenda, senón que acumulan a súa riqueza sobre a base da explotación directa da clase obreira. Pero este tipo de capitalista existe en todos os estados do mundo, incluído Rusia.

Cal é a, enton, a diferenza entre Rusia e o resto?

Sen dúbida o carácter de “novos ricos” que os capitalistas rusos teñen a consecuencia da restauración do capitalismo, como ben sinala o articulista. Son “adiñeirados empresarios das antigas repúblicas soviéticas que contan cunha riqueza acumulada rapidamente durante a era de privatización rusa no período posterior á disolución da Unión Soviética nos anos 90”.

Exacto, algúns son adiñeirados empresarios como o son os “Florentinos Pérez” que poboan o Estado Español, pero non todos. Estes serían os “oligarcas”; con todo, tanto en Rusia como no Estado Español, tamén existen empresarios que, como se di máis arriba, acumulan a súa riqueza sobre a base da explotación da clase obreira pura e simple.

A diferenza é meramente formal, son “novos ricos”, a maioría deles (os máis vellos) provenientes do mesmo aparello do estado soviético, que aproveitaron as privatizacións dos 90 para facerse coa propiedade de fábricas e empresas e pasar de xestor burocrático a capitalista.

A democracia dos corsarios

Chamarlles "oligarcas" porque se enriqueceron a partir da expropiación das propiedades do estado soviético, coma se isto déselle unha orixe “inmoral” ás súas fortunas revela unha dobre moral.

Atribúeselle a Balzac a máxima de que “detrás de toda gran fortuna hai un delito”; e a construción do capitalismo demóstrao. A nación que primeiro chegou a un desenvolvemento capitalista pleno, Inglaterra, debe a súa riqueza en gran medida aos “corsarios”, é dicir, piratas aos que o estado lles daba “patente de corso” para facerse coas riquezas de imperios inimigos, fóra a monarquía hispánica, a francesa ou a que fose.

A nación que hexemonizou o mundo desde 1945 construíuse sobre a base de roubar as terras aos nativos americanos, baixo consígna de que “estaban baleiras”; a mesma consigna que os sionistas utilizaron para ocupar as terras palestinas.

E xa non se fale da mancha que ten a humanidade e en concreto o capitalismo, que atopou a base para o seu crecemento nun dos delitos máis execrables, o escravismo. Absolutamente todos os estados capitalistas no século XIX, en alianza cos comerciantes árabes, construíronse sobre o secuestro e deportación de millóns de seres humanos dun continente, África.

Eran nacións democráticas que construíron a súa riqueza sobre delitos legalizados polo estado. Así que non nos veñan con leccións de “moral” sobre os “oligarcas” rusos que viven na proximidade de Putin, porque máis aló dos contextos históricos que determinan a construción do capitalismo en cada nación, a todos únelles a mesma condición: son propietarios dos medios de produción e distribución, acumulan a súa riqueza sobre a explotación da clase obreira e saqueando as riquezas dos pobos oprimidos e teñen ao estado para defendelos ante os inimigos internos e externos.

Agora, de novo, os gobernos occidentais actúan como o que foron, como corsarios; este é o sentido que teñen as sancións contra as fortunas de millonarios rusos, vulnerando o que para eles é a sacrosanta propiedade privada. Segundo o dereito, unha persoa non pode ser responsabilizada por un acto que non practicou. Ademais, onde queda o dereito de propiedade nesa historia?, en consonancia co artigo 17 da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948), ''Todo ser humano ten dereito á propiedade, só ou en sociedade con outros. Ninguén será arbitrariamente privado da súa propiedade''.

Aos capitalistas rusos non hai quen os defenda, no entanto, a acción dos Estados Unidos e a UE de rapiñar bens alleos de persoas sen sentenza que o avale, demostra que actúan como corsarios no poder, adaptando segundo os seus intereses os principios do dereito burgués á propiedade.

O carácter dunha guerra: el capitalismo imperialista é o problema

As declaracións do Sr Borrell pon sobre a mesa unha discusión crave para enfrontar un conflito destas características sen perdernos nos labirintos identitarios, atizando a loita entre os pobos, cos que os medios de comunicación velan o seu verdadeiro carácter.

Esta definición é clave para levantar unha política. Non é o mesmo unha guerra de liberación nacional, teña a dirección que teña (o Vietcong e Vietnam, a ditadura arxentina e as Malvinas, ou o FLN e Alxeria), que unha guerra interimperialista. Son perspectivas distintas que implican posicións diferentes.

A guerra en Ucraína, como a de Siria ou a do Iemen son os exemplos moi recentes de que a súa guerra con Rusia sexa o problema. Para entender esta guerra é preciso abrir o foco; sacalo de onde os medios de comunicación quérennolo pór, e ter unha perspectiva máis ampla.

A crise sanitaria xerada pola pandemia, como a crise climática ou a decadencia dunha sociedade enteira, que se expresa na violencia “gratuíta” que hoxe vemos nas rúas, nos campos de fútbol, etc., teñen un fío condutor: a decadencia enfermiza dunhas relacións sociais de produción capitalistas baseadas na acumulación en mans privadas da riqueza xerada pola sociedade; mans privadas que determinan que é o que se produce e o que non, a quen se lle distribúe e a quen non, dependendo do nivel de renda.

No entanto, quedar nesta definición podería inducir a unha xeneralización que desarmaría calquera resposta: "como o problema é o capitalismo imperialista en abstracto, non hai responsables directos". E nada máis lonxe da realidade; o capitalismo imperialista é como unha fórmula alxebraica que define a ecuación das relacións sociais.

Seriamos uns metafísicos se non lle puxésemos ollos e cara; senón visibilizáramos os nomes e os apelidos das persoas que levan á práctica diaria esas “fórmulas alxebraicas”; os seres humanos que agrupados en institucións (estados, partidos, etc.) definen as políticas diarias; iso se, sempre determinados pola resolución en positivo desas fórmulas alxebraicas que son as “relacións sociais de produción capitalistas”. Son os gobernos, as alianzas interestatais, e as institucións das que elas dependen. O capitalismo imperialista é o problema en forma de estados e exércitos que loitan en defensa dos intereses das faccións nacionais nas que se corporeiza ese “capitalismo imperialista”.

A correlación de forzas imposta ao longo da historia impuxo a unhas nacións o papel de potencia imperialista e outras de semicolonias nunha dinámica non pechada. Como dicía Lenin no Imperialismo Fase Superior do Capitalismo, o mundo está repartido, “agora só caben novas reparticións”; reparticións que xeraron dúas grandes guerras mundiais, cuxos protagonistas foron as potencias en decadencia (Gran Bretaña e Francia) e as emerxentes (EEUU, Alemaña e Xapón). O resultado é de todos coñecido.

80 anos despois o capitalismo imperialista atópase na mesma disxuntiva, un conflito polo control do mercado mundial entre as potencias en decadencia (EEUU e a UE) e as emerxentes (China e Rusia). Para situarse ante os enfrontamentos que veñen, é preciso recuperar a máxima leninista de “non engordar” a un dos bandos fronte ao outro, senón enfrontalos desde a independencia da clase obreira, única vítima de calquera guerra interimperialista.

Por isto Borrell ten razón ao dicir, “estamos nunha guerra” e non sinalar a Ucraína, senón a Rusia. Ucraína é un aliado dun dos bloques imperialistas e a día de hoxe o “teatro de operacións”, pero pór o foco na súa guerra con Rusia é unilateral e facer perder de vista o conflito no seu conxunto.

Que o pobo ucraíno ten dereito á súa soberanía, iso non o dubida ninguén, como os habitantes do Donbass téñeno á súa autonomía; pero o goberno ucraíno non ten ningún dereito a tomar bando neste conflito e como tal debe ser enfrontado pola poboación ucraína, porque non serán nin a UE (a OTAN) nin Rusia quen llo garanta; os exemplos por un e outro bando son innumerables e están nas hemerotecas para quen queira consultalo.

Galiza, no mes abril de 2022