É A POLÍTICA, ESTUPIDOS!

Roberto Laxe

“Acabáronse os debates. Fixadas as posicións, o próximo minuto de ouro será o de cada votante”. Esta é a última frase da crónica do diario dixital “elplural” é do debate de onte entre varias candidatas.

Con ela define meridianamente o que é a democracia baixo este sistema; unha sucesión de mitenes, de frases e ideas forza transmitidas polos medios, nos que a participación real da poboación redúcese ao “un minuto de ouro”; o tempo de botar a papeleta na urna. Ao día seguinte da chamada “festa da democracia”, que en realidade é un minuto, a poboación deixa de ter a menor importancia, e a “política” volve onde gústalles que estea, nos despachos, nos corredores ou na baratísima cafetaría do Congreso dos Deputados.

Vaiamos por partes, porque a frase ten calado

“Acabáronse os debates”... Entre quen? Cantas asembleas, cantos debates entre a poboación houbo? Aquí só debateron os candidatos... e como concesión ao potente movemento de mulleres, as portavoces, que non candidatas. A poboación estivo á marxe, e só como mera espectadora do que se coce nos medios.

Son os “líderes” os que falan, os que fixan posicións, e os que debaten, convertendo a democracia nunha “república de sábios” (estirando o concepto de “sábio” até o infinito) que para si quixese Platón. Isto non é unha democracia, é un concilio daqueles que os medios encumbran. Democracia é xusto o oposto, é que a poboación non só teña un “minuto de ouro”; senón que participe no día a día dos asuntos públicos, debatendo e sobre todo podendo revogar aos / as representantes que elixan e non cumpran co pactado no programa político.

Alem máis; o debate político nunca pode acabarse, porque ao día seguinte, o 11N neste caso, os “políticos” tomarán decisións, farán leis, etc..., e a poboación non pode asistir pasivamente ante iso, salvo que o “minuto de ouro” sexa estenderlle un cheque en branco ao que votou. E iso, novamente, é o oposto á democracia.

A mellor garantía fronte ao ascenso da extrema dereita herdeira do franquismo é a profunda politización da poboación traballadora; a súa organización diaria para enfrontar as medidas que desde os gobernos veñen aplicando. Foi Franco o que dixo, “fai como eu, non te metas en política”, e desde os medios de comunicación españois, incluídos os progresistas, séguese o consello: “acabáronse os debates”. Non! Abramos os debates de que facer tras o 10N.

Isto lévanos á segunda cuestión, xa de contido; fixáronse “as posicións”. Vexamos. Uns, Vox, sobre todo, teno claro; e se teñen éxito é precisamente porque falan claro, non esconden a súa cara tras o “politicamente correcto”, que non é outra cousa que a institucionalización e desactivación de moitas esixencias sociais que quedan desatendidas, pero ante as que todo o mundo pon cara de interese. Vox arrastra porque di o que pensan sectores sociais, e non se corta.

A esquerda e o progresismo están ante eles desarmados, porque atados como están ás formas do “politicamente correcto”, non din o único que se pode dicir: esas esixencias sociais desatendidas son imposibles de resolver baixo este sistema e este réxime. Ao contrario, din que se lles votas, poderían ser atendidas, co que dan aval ao réxime que deu acubillo aos de Vox. Xa vale-lles! Por exemplo, fronte á claridade política fílo fascista de Vox, a resposta é porse de perfil e falar das cuestións sociais. Chegamos a unha situación de crise social e política, e non só no Estado Español, senón a nivel mundial (desde Chile até Hong Kong, pasando pola EE UU ou Francia), que porse de perfil só desarma aos que din representar, os “de abaixo”.

Clinton gañou unhas eleccións baixo a lema de “é a economía, estúpidos”. Hoxe hai que darlle a volta á frase, e dicir claramente: “é a política, estúpidos”. Axir, como fai Unidos Podemos, BNG e outras forzas, as “cuestións sociais” ou “galegas” fronte a situación como a actual é actuar como o necio ante o sabio, mira ao dedo, mentres leste sinala a lúa.

É a política, estúpidos! porque todas as cuestións sociais, desde as reformas laborais, de pensións, privatizacións, feminicidios, nacionais, etc..., están nun embude: o Réxime do 78 e os retrocesos na súa estrutura política e xudicial. Mentres axitan as “cuestións sociais”, o goberno da monarquía aprobou un decreto para pechar webs sen orde xudicial (viva a democracia!). As cuestións sociais, como as nacionais, non teñen cabida dentro deste réxime. Vox teno claro, o PP tamén, a Cs dálle igual, está en caída libre; o PSOE é evidente, quere gobernar para aplicar as medidas que xa tem “fixado” como a mochila austriaca, à represión en Catalunya e demais. É obvio, que nestas condicións, calquera voto é inútil.

Claro que todos fixaron as súas posicións, menos os que teñen como gran obxectivo ser parte dun goberno “progressista” nun réxime ultrarreacionario, que ten como xefe a un señor que ninguén votou, e que é herdeiro de sangue do que puxo o ditador. E eses que non fixaron a súa posición ante a crise do réxime, como UP, piden que se lles vote para… Para qué? Para que o PSOE teña un aval de esquerdas para facer o que o IBEX 35 e a Unión Europea dinlle que faga? Van ter máis poder eles que o Ibex e a UE xuntos?.

Volvendo ao comezo, agora desde outra perspectiva. Se a poboación traballadora quere enfrontar a que vén, goberne quen goberne, pois a crise capitalista non perdoa, non debe dar por acabados os debates; antes ao contrario, ten que comezalos. Ten que comezar a debater desde os centros de estudo, de traballo, desde os barrios como organizarse mellor para loitar contra esas medidas e o réxime que as impón a golpes xudiciais e policiais.

A actitude ante o estado, divisoria de augas

Os chamados ao voto útil que realizan-se desde as forzas progresistas (que non de esquerdas; o programa do PSOE do 78 era máis de esquerdas que o actual de UP), para frear á extrema dereita e forzar un xiro do PSOE non son máis que a expresión dunha concepción reaccionaria do Estado. Parte da confianza en que o estado é unha organización para defender á cidadanía, que como moito, o que hai son políticos corruptos. Como nos filmes e thrillers políticos ianquis (“O Informe Pelícano” e as súas secuelas), o problema non é o sistema, senón elementos do sistema que se desvían. Uns xornalistas honestos -difíciles de atopar no Estado Español- e uns xuíces independentes -o máis difícil aínda- pararán a corrupción.

Esta é a lóxica que lles move, e que move a amplísimos sectores da poboación traballadora: esperemos a que políticos, xuíces e xornalistas honestos freen aos desalmados de Vox e compañía, que se desviaron dos pactos da transición, que deron orixe ao réxime actual.

Pero o estado, calquera estado, sexan a EE UU, os europeos, e, menos que menos, un que conserva o código xenético da ditadura, non é neutral; non está por cima dos diferentes sectores e clases sociais. Ao revés, por mil fíos familiares, persoais e de clase, o estado, os seus altos e medianos funcionarios, son membros ou ben da pequena burguesía ou a aristocracia obreira; sectores sociais que defenderán con uñas e dentes a estabilidade dos negocios da burguesía que lles dá para comer.

Todos os días, desde as series de TV, encárganse de propagandizar este carácter neutral do estado, que no fondo está para “protexer e servir” aos pobres e oprimidos. Pero Chile, que agora está no candeeiro, encargou-se de demostrar que, de últimas, e cando o capital ve en perigo o seu poder, ao estado capitalista sóbranlle todos os adornos de “servir e protexer”. Se se concebe o estado así, neutral, é natural que se considere “voto útil” a aqueles políticos honestos, que como os xornalistas e os xuíces dos filmes ianquis, ao final encarceran ao corrupto, e fan boa a frase de que “ben está o que ben acaba”.

Ao chamar a confiar neses “políticos honestos”, as forzas políticas que o fan desarman á poboación traballadora, á que consciente ou inconscientemente están a enganar. Como demostrou Chile nos 70, o Estado é un “destacamento de homes armados” ao servizo das clases dominantes, e confiar nel é confiar no inimigo. Esta concepción é a que diferencia unha forza politica que fai parte da á esquerda do Réxime e do sistema, e a que se expón a transformación social como obxectivo central.

Chile na memoria

O Estado do Benestar construído ao longo da postguerra mundial, os “30 gloriosos”, crearon unha imaxe do Estado que, parecía, venia a destruír as teses marxistas de que só era “destacamentos de homes armados” ao servizo das clases dominantes. As conquistas sociais que deron forma a este Estado, así como as políticas keynesianas por ele desenvolvidas facíanlle aparecer ante a poboación como un aparello destinado a resolver as necesidades sociais básicas como a educación, a sanidade e mesmo o traballo, co que as contradicións sociais quedaban amortecidas.

A función esencial que o marxismo lle outorgou, de aparello coercitivo dunha clase contra outra, desaparecería, ou como pouco se amorteceu. E nisto chegou a revolución chilena, e o golpe de Pinochet. Un exército que, a diferenza dos seus “companheiros” lationamericanos, respectara á súa maneira a legalidade democrática (non exentos de matanzas como a escola de Santa Maria de Iquique), dá un golpe militar brutal e impón unha ditadura.

O exército chileno demostrou ao mundo que esa función esencial, que moitos descartaran xa, seguía sendo fundamental para o poder da clase; non só porque foi a forza militar a que se impuxo, senón que esta forza militar ao derrotar á clase obreira chilena destruíu o incipiente Estado do Benestar que estaba a cristalizar. Privatizaron todos os servizos, menos as pensións dos propios militares que seguen cobrando do Estado, reduciu os salarios aos actuais, e converteu a Chile nun Estado que segue o guión marxista ao pé da letra: o Estado son “destacamentos de homes armados” ao servizo das clases dominantes.

Non pensemos que o exemplo de Chile é do pasado, como diría calquera adanista pos moderno de medio pelo. A semiinsurrección actual chilena enraíza directamente con aquel golpe, posto que Chile foi o primeiro experimento mundial de neoliberalismo, é dicir, do capitalismo desmantelando absolutamente todo; as consecuencias políticas e sociais estamos a velas agora nas rúas chilenas.

Un voto útil que é inútil para o fundamental

A participación ou non nunhas eleccións non está escrita en ningunha biblia. Marx, polemizando cos anarquistas, dicía que os revolucionarios podían utilizar até “os cortellos do parlamentarismo” para avanzar no camiño da revolución. Pero, neste momento, o debate non está cos que rexeitan rotundamente calquera participación electoral, senón con aqueles que dacabalo da conciencia democrática das masas, froito do retroceso na conciencia de clase dos últimos 20 /30 anos, crense a fantasía do “voto útil” para evitar os males do sistema.

O perigo para a loita contra o sistema capitalista e os seus Estados son os que confian e chaman a confiar no “estado neutral”, ao que lle quitan todo compoñente de clase; os que de maneira oportunista falan do que “interesa á xente”, das “cuestións sociais”, pondo-se de perfil no mellor dos casos, ante os gravisimos ataques políticos á poboación traballadora. Ataques que só buscan establecer os marcos legais, xurídicos e políticos para poder impor todas as medidas que o capital precisa para saír da crise en que se meteu.

Vexamos dous exemplos recentes. Esta semana os Tribunais Constitucionais considerou legal o despedimento por sucesivas baixas por enfermidade aínda que fosen justificadas. Ao mesmo tempo, o goberno decretou a posibilidade do peche de webs, por motivos de “orde pública”. Vexamos, se algunha organización sindical rompera a paz social imposta polas organizacións maioritarias e convocara accións xeneralizadas contra esa sentenza, o goberno, invocando o seu decreto, podería pechar as webs desde as que se fixese a convocatoria. O outro exemplo é a sentenza do “procés” que converte en delito de sedición a actuación dun piquete, a loita por impedir un desafiuzamento, ou calquera loita que impida a aplicación dunha resolución xudicial.

Pero falar de política é também, falar de “economía concentrada”. Son os gobernos que establecen as leis mordaza ou os peches de webs sen orde xudicial os que, xogando no terreo legal que eles elaboraron, decretan reformas laborais, de pensións ou as privatizacións. Isto é o que significa a máxima leninista de “a política como economía concentrada”: o que o capital necesita para saír da crise, para recuperar os beneficios, concéntranse en leis e sentenzas dos tribunais.

Por iso é preciso que a poboación traballadora, que os traballadores e traballadoras, a mocidade, etc..., non teñan medo a falar de política, a sacar a cabeza do seu traballo, do partido de fútbol do fin de semana, do filme de éxito e mirar máis aló do cotián. A Política con maiúsculas é imaxinar como sería posible cambiar a situación de precariedade, miseria e explotación que se vive todos os días, e loitar por facelo.

Se as organizacións políticas progresistas e os medios de comunicación machucan día si e día tamén sobre que a “política” é cousa dos “políticos”; que as “cuestións sociais” son as que che interesan, etc., que non se queixen despois de que os de Vox crezan como fungos. A xente só fai o que lles aconsellan desde a esquerda, “non se metan en política”, utilicen o “minuto de ouro” da democracia para votarme que eu lles arranxarei os problemas.

O chamamento ao “voto útil” nestas condicións de crise social, política e económica, non só española senón internacional, é o máis inútil do mundo; é máis, só serve para desativar a resposta social forzando a máquina da confianza nas saídas individuais á situación; xa sexa “o empreendedor” xa sexa na confianza nun “líder honesto” que vainos salvará da queima.

O único voto “útil”, nas condicións actuais, é xusto o contrario do que fan os que axitan como eixo “as condicións sociais”. O único útil que hoxe se pode facer é utilizar as eleccións para denunciar “os cortellos do parlamentarismo” e situar como única saída á crise a loita pola transformación socialista da sociedade, a ruptura co réxime do 78 e a UE, e o chamamento, non ao voto, senón á autoorganización e a mobilización sostida no tempo. Porque a tendencia en todos os réximes democráticos do mundo é reducir a democracia a “ese minuto de ouro” que é o momento do voto.

Do resto, xa se encargan eles.

En Galiza no mes de novembro de 2019