Roberto Laxe
As consecuencias a longo prazo dunha guerra son imprevisibles, ninguén ten unha bóla máxica que permita visualizar o seu final e, por tanto, o resultado; pero o que se é certo é que toda guerra ten consecuencias inmediatas sobre as condicións de vida das poboacións, posto que desorganiza a produción e distribución de bens e servizos, creando desabastecemento e inflación.
Como se chegou a esta situación
Unha guerra como a que se vive en Ucraína é consecuencia directa do desequilibrio nos mercados xerada pola crise que detonou no 2007 / 8 e que a pandemia precipitou. Con ela as potencias en conflito queren recuperar ese equilibrio perdido, e se para iso teñen que empobrecer máis ás poboacións, non van ter ningún problema moral en facelo.
O capitalismo só coñece unha maneira de resolver unha crise do calibre da que sofre na actualidade, a destrución masiva de forzas produtivas que permita abrir un novo ciclo de acumulación de capital. Pero non pode facelo abertamente, non poden dicirlle á poboación, “ímosvos a empobrecer para que os ricos sexan máis ricos”. Baixo a cínica máxima de que a guerra “é unha destrución creativa”, todos prometen que despois do diluvio, escampo e ataranse os cans con salchichas, volvendo aos “bos vellos tempos” de expansión.
Con todo, vendo a realidade do capitalismo desde os anos 80, na que a relación entre as rendas do traballo e as rendas do capital investiuse, favorecendo ás grandes fortunas e os grandes capitalistas, como demostra Thomas Pikkety en “Capital e Ideoloxía”, as salchichas van ser máis ben escuálidas.
Non entanto, a crise vén de máis longo, desde a disolución da URSS que se fixo no marco do comezo da decadencia dos EEUU, cando aparentemente e tras a restauración do capitalismo e a vitoria na 1ª guerra do Golfo, parecía que se ía de cabeza ao “século americano” declarado por Bush I “pai” mentres Fukuyama anunciaba “o fin da historia”. A realidade é que foi un curto “século americano” coa caída do banco Lehmann Brothers no 2008 que desatou a Gran Recesión. Fukuyama pola súa banda, xa se ten auto criticado por declarar o “fin da historia” antes de tempo.
O exemplo máximo do fracaso dos EEUU en semicolonizar Rusia é esta guerra de Ucraína; leva anos ampliando a OTAN até as súas fronteiras onde baixo o manto de ir contra Putin, o que esconden é acabar a faena que quedo inconclusa co cambio do prol occidental Yeltsin por Putin, repartirse as riquezas naturais que almacena o territorio ruso.
Esperaban que a base de sancións e reforzando a presión militar da OTAN sobre Rusia, esta cedese; pero non foi así. O goberno de Putin, coa alianza estratéxica que mantén con China no acordo de Shanghái e a riqueza que extrae das súas semicolonias ex soviéticas, Venezuela ou Cuba, resistiu todas as medidas adoptadas contra ela.
A Rusia actual é unha potencia en fase de reestruturación tras o colapso da Unión Soviética. A Federación Rusa é a herdeira desta e do imperio zarista, e a súa estratexia xeopolítica non foi modificada polo tempo. Despois do caótico período do goberno de Boris Yeltsin, Rusia camiña en busca da súa hinterland, a través da reafirmación do seu espazo vital. Nin Putin nin os seus sucesores poderán restablecer o imperio tsarista, pero si asegurarán que a política de illamento sufrida durante séculos, e agudizada os últimos anos, non se repita. Para iso conta coa globalización, tamén cos seus desafíos, e a política de alianzas reafirmará a súa zona de influencias.
Consecuencias a curto prazo
Miguel Sebastián, que fose ministro de Industria, Turismo e Comercio con Zapatero, nun tuit do 1 de marzo, pouco despois de que Borrell dixese que “estamos nunha guerra”, afirmaba, “O que digo é que isto de apoiar a Ucraína nesta guerra, que me parece que é o que hai que facer, ten custos”.
E cuantificábao. “O petróleo alcanza o máximo prezo en case 8 anos (verán 2014). Aceptará a poboación española esta subida da enerxía como custo a pagar por esta guerra? E os partidos políticos? Aceptarano ou lle botarán a culpa a Pedro Sánchez?”.
Esta é a pregunta do millón, non só no Estado Español, senón a nivel europeo e mundial, pois o que está a pasar en Ucraína non é unicamente unha invasión rusa, senón que significou un torpedo á liña de flotación de todas as relacións e equilibrios mundiais. Por exemplo, unha delegación estadounidense vai ir a Venezuela a negociar cos “odiados” chavistas de Maduro, aos que tentaron derrocar de todas as maneiras, Irán vai pór en circulación máis de 3 millóns de barrís de cru, e os EEUU xa lle están vendendo a Alemaña o gas que esta pode deixar de recibir de Rusia.
En datos do propio Miguel Sebastíán, “o 40% do gas que importa a UE vén de Rusia, e esa porcentaxe ascende ao 100% para Bulgaria, o 80% para Polonia, ao redor do 60% para Austria e Hungría, o 50% para Alemaña e o 40% para Italia. Pero, loxicamente, a subida de máis dun 50% do prezo do gas desde a semana pasada afecta a todas as economías europeas. E o mesmo sucede cos maiores prezos do petróleo” (A Guerra no Taboleiro Económico, Instituto Elcano).
Que todas estas subministracións sufran paróns, desequilibrios e especulación vai afectar, como non podía ser doutra maneira, no nivel de vida dos traballadores e traballadoras europeas e españolas. Neste último caso, moitos convenios están a asinarse con sorte ao 6.5% de incremento salarial, cando a electricidade está a se achegar xa aos 500 euros Mw e cos combustibles, o gas e petróleo fóra de control.
Nun ano e antes da guerra, o que demostra fronte ás afirmacións do goberno que non é causa de nada, senón efecto, a electricidade subiu un 900%, a gasolina un 33.9% por litro, o butano un 33.7%; nestas condicións ao bordo do precipicio enerxético, a presidenta da Comisión Europea, Ursula von der Leyen di, “temos que librarnos do gas, do petróleo e do carbón ruso”. Volvéronse estúpidos ou nos toman por estúpidos?
Se “librámonos” dos rusos, a quen lle van a comprar todos eses produtos básicos para calquera economía capitalista? Aos EEUU ou aos “demócratas” sauditas?. Porque que se saiba, Europa, salvo Gran Bretaña, non ten produción propia de petróleo ou gas, e a descarbonización da economía sobre a base das renovables non vai ser suficiente para mover todo o aparello produtivo da UE, sen un incremento de custos brutal.
Non fai falta ser un premio Nobel de Economía para saber que hai unha gran diferenza entre o custo da subministración de gas por gasoduto a facelo por un buque. Por exemplo, o ano pasado, cando Alxeria e Marrocos enfrontáronse pola guerra no Sáhara (unha das grandes guerras esquecidas porque non interesa aos medios de comunicación occidentais, eses que non amenten nunca), o gasoduto que fornece gas ao Estado Español foi cortado; isto supuxo un encarecemento do 14% por cada 1.000 millóns de metros cúbicos transportados.
Así, se Europa líbrase de “os rusos”, que fornecen a través de gasodutos, o pechado pola guerra Nord Sream e o que segue operando a pesar da guerra, que pasa por Ucraína (“poderoso cabaleiro é don diñeiro”, moitas guerras moitas historias, pero o gas segue circulando), e comeza a comprar o gas a EEUU, que vén en barco, canto suporá de sobre custo?. O goberno Biden conseguiu xa un primeiro obxectivo na guerra, que Europa compre gas aos EEUU e non a Rusia, pagándoo máis caro.
Está claro que, mírese como se mire, a clase obreira comezando pola ucraína e a rusa que son os que ademais, van pór os mortos, e os sectores máis pobres da sociedade europea e española os que van sufrir (están a sufrir xa) as consecuencias directas da guerra, non só polo encarecemento de todos as mercadorías que van deixar as subidas salariais dos convenios en papel mollado senón polo máis que evidente desabastecemento e especulación, como xa está a suceder cos prezos de moitos produtos disparados.
Os gandeiros quéixanse de que non hai millo suficiente para o gando, posto que o 30% do que consomen vén de Ucraína; o aceite de xirasol está a comezar a ser racionado en supermercados por exactamente o mesmo motivo. Ao redor deles, os capitalistas vai facer o que mellor saben, especular; porque ademais do gas, outros produtos como o mencionado aceite de xirasol ou o millo, van escasear, pois Ucraína é o principal subministrador á Unión Europea.
A medida que a guerra se profunde, todos estes elementos que agora parecen a pequena escala, xeneralizaranse. E a este empobrecemento xeral hai de darlle unha resposta desde da clase obreira, coas súas reivindicacións contra os especuladores e cadeas de distribución, esixindo a nacionalización e o control obreiro, e cos seus métodos de loita, a folga e a ocupación de centros de traballo.
A clase obreira fronte á guerra
Aínda que á burguesía non lle gusta a guerra, pois supón unha interrupción brusca dos negocios, paraliza a economía e introduce riscos políticos e sociais para o capital que non quere, en momentos críticos como o actual asúmeno como un investimento de futuro. Sobre a base da “destrución creativa” todos eles esperan sacar réditos dunha situación que, esperan, resólvase canto antes. Fronte a esta actitude hipócrita da burguesía, a clase obreira a deplora por principios, posto que ela é a que coa súa vida, o seu traballo e as súas condicións sociais van pagar as loitas entre os burgueses.
Pero non é unha actitude moral, pacifista, abstracta, senón ben belixerante; a clase obreira rexeita a guerra porque o seu nivel de vida non depende de que gañe a súa burguesía fronte á contraria, senón porque é a vítima gañe quen gañe. Por iso a actitude da clase obreira non pode ser pacifista fronte a quen sistematicamente lle agride. Ponos en evidencia como responderon ante os que rexeitaron as súas políticas militaristas na 1ª Guerra, Karl Liebknecht e Rosa Luxemburgo, co seu asasinato e a represión contra os obreiros levantados contra as consecuencias da guerra.
Que sucederá agora cando desde os EEUU impúlsase unha nova política de aumento dos gastos militares nos países da OTAN, como xa está facer Alemaña, que incrementou o 2% os orzamentos militares? E, quen pagará ese aumento, senón as poboacións traballadoras cos seus dereitos sociais e laborais?.
A burguesía, en tempos de paz entre as súas diferentes faccións nacionais, está en guerra permanente contra a clase obreira, ante a cal pode asinar treguas parciais (o “estado do benestar”); treguas que se acaban en canto comezan os síntomas dunha crise económica. A partir dese momento a burguesía retoma a guerra contra a clase obreira: isto foi o neoliberalismo desde os anos 80, unha declaración de guerra total contra a clase obreira que se saldou cunha redución sistemática dos salarios directos e indirectos (privatizacións), perda de dereitos sociais e de dereitos políticos (Acta Patriótica nos EEUU, Lei Mordaza e de Seguridade Nacional no Estado Español, a lexislación antiterrorista en todos eles, etc.)
A crise económica do 2007 /8 se superpuxo-se á crise climática e acto seguido estalou a sanitaria (a pandemia), este tres elementos combinados puxeron branco sobre negro a decadencia do sistema capitalista en xeral, e en concreto nas súas expresións hexemónicas, os imperialismos norteamericano e europeo. Dito doutra, forma, a crise sistémica do capitalismo expresouse con maior virulencia nas súas potencias principais, os EEUU e a UE. A guerra en Ucraína é a manifestación máis aguda desta crise, onde, máis aló de ser o “teatro de operacións”, conflúen todas as forzas en conflito (“a guerra é a política por outros medios”, dixese von Clausewitz).
Para recuperar o equilibrio roto por esta crise sistémica e enfrontar os retos da “terceira” revolución industrial, o capitalismo ten que resolver dúas tarefas pendentes: quen é o amo do mercado mundial, cuestionado pola irrupción de China, e dúas, facer retroceder nos seus dereitos sociais e rebaixar de maneira cualitativa os salarios da clase obreira, especialmente a europea que aínda mantén certas vantaxes sobre o resto do mundo, que permita iniciar un proceso de acumulación de capital para financiar esa “terceira revolución industrial”. Sen que se saiba quen controla o mercado mundial e sen ese “reseteo” dos custos salariais/sociais, o capitalismo está atado a unha espiral de crise.
Á clase obreira europea, a ucraína e a rusa incluídas, e mundial, non lle interesa para nada quen sexa o gañador desta guerra entre Rusia e a UE que se está desenvolvendo nun teatro de operacións moi concreto, o territorio de Ucraína (Donbass incluído), onde o pobo pon as vítimas; pero que os protagonistas son outros. Gañe quen gañe, ela perde; só se gaña a clase obreira e o pobo ucraíno gañaremos todos e todas.
Os custos económicos e sociais desta guerra vanos a pagar a clase obreira europea en xeral nos seus salarios, condicións de vida e de traballo. A recentemente asinada Reforma Laboral vai ser unha ferramenta de ouro para impor este empobrecemento xeral, pois mantén en esencia o que Rajoy e ZP impuxeran coa súa.
Pero non exclusivamente vai ser a través da lexislación laboral como se consiga impor á clase obreira un retroceso cualitativo; pouco antes da reforma laboral, o goberno xa aprobara a Lei de Seguridade Nacional que lle facultaba para intervir sen orde xudicial informacións e contra informacións que considerasen que atentaba contra a Seguridade Nacional. O peche de Russia Today e Sputnik é a aplicación inmediata desa Lei. Lei que tamén pode ser utilizada contra todo aquel que transmita informacións que poida “debilitar” a confianza nas institucións.
É unha lei de “guerra” -por certo, unha guerra declarada polo goberno español sen ser aprobada polo parlamento- contra o inimigo externo, Rusia, neste caso, e contra o inimigo interno, a clase obreira, se esta comeza mobilizarse contra as consecuencias económicas e sociais que está a ter en forma de inflación e desabastecemento. Se esta mobilización obreira e popular crece porque os traballadores e traballadoras néganse a crer nas promesas enganosas dun futuro esplendoroso, e que para iso ten que aceptar os “custos” aos que se refería Miguel Sebastián, verase o alcance real da Lei de Seguridade Nacional e a non derrogada Lei Mordaza.
A clase obreira non pode pensar baixo ningún concepto que tras a guerra virán anos de crecemento e prosperidade; é mentira o que di a Comisión Europea de que hai que “librarse dos rusos”, pois sen eles, está o gas norteamericano; non é cuestión de optar entre "guatemala e guatapeor", senón de levantar unha alternativa independente e enfrontada a calquera goberno burgués, especialmente se este é imperialista.
A loita polo socialismo
A pantasma da “estanflación” é o que se asoma pola porta da guerra, un estancamento económico produto dos desequilibrios nos mercados que conduciron a esta guerra e, froito dese estancamento, un crecemento da inflación que ameaza pasar aos dous díxitos; os EEUU pasaron neste tres meses iniciais do ano do 7% en xaneiro, ao 7.9 a 10 de marzo, un aumento dos prezos que pon en evidencia a súa decadencia.
Até agora a súa economía, sobre a base do control de dólar, librábase de sufrir fenómenos inflacionarios intensos, pois por moito que lle dese á máquina de facer dólares, a desvalorización que isto supón pagábaa o resto do mundo. A entrada de China na canastra de DEGs (Dereitos Especiais de Xiro), aceptada polo FMI en outubro de 2016, permite a esta facer negocios en moedas que non son o dólar (yuans, euros, etc.); desta forma, os EEUU perdeu gran parte da capacidade para exportar as crises que, como un búmerang, agora as consecuencias das súas medidas golpean directamente na súa economía, aumentando os desequilibrios a nivel mundial.
Por exemplo, este ano entrou en funcionamento a Asociación Económica Integral Rexional (RCEP), o maior tratado de libre comercio do mundo asinado por 15 países de Asia-Pacífico, entrou ese sábado en vigor con China á cabeza tras máis dunha década de negociacións. O tratado é xa efectivo en Australia, Brunei, Cambodia, China, Xapón, Laos, Nova Zelandia, Tailandia, Singapura e Vietnam, mentres que o 1 de febreiro farao en Corea do Sur e aínda non o ratificaron Birmania (Myanmar), Filipinas, Indonesia e Malaisia (Monedaunica.net, 03/01/22).
Non é casualidade que nel non estean os EEUU, posto que é un tratado que non vai facer todos os seus negocios en desbastares senón noutras moedas que van entrar en competencia directa coa norteamericana.
Unha tendencia que se veia vir; no 2020 a moeda chinesa conseguira mellorar o seu cambio contra o depreciado dólar en nada menos que un 6% no que vai de ano, nunha dinámica que se repetiu no 2021, como sinalaba O Economista o 8 de decembro dese ano: “O yuan seguiu revalorizándose onte, até situarse nos 0,139 euros por unidade, rozando de novo máximos non vistos desde marzo de 2016”. As previsións dos analistas naquel momento resaltaban que este podería ser só o principio dunha senda que xa comezaría a alterar o mapa global do mercado de divisas.
Con todo, para evitar esta tendencia na sociedade capitalista existe un recurso, a guerra; un recurso que non lle gusta polas razóns xa expostas de freada aos negocios e máxime agora que moitos intuían unha forte recuperación tras a pandemia á que recorre en momentos críticos como este, cando a hexemonía do bloque imperialista dominante está cuestionado no económico, político e militar por potencias emerxentes numha situación que non se vía desde fai cen anos.
O mundo atópase, por tanto, ante un novo desafío como na primeira guerra mundial, unha guerra que máis aló dos “teatros de operacións” nos que se desenvolver como Ucraína, Siria, Iemen ou Sáhara (causa dunha crise larvada entre Alxeria e o aliado do imperialismo no Magreb, Marrocos), enfronta sistematicamente ao capitalismo ás súas pantasmas, a guerra e a revolución.
Na actual guerra en Europa, con Ucraína no centro, as vítimas son as mesmas, comezando pola clase obreira ucraína e rusa e terminando pola do resto de Europa e os EEUU. Borrell, o que declarou “estamos nunha guerra” xa anunciou o “teremos que apagar a calefacción”, que haberá que “apertar o cinto” para poder gañar esta guerra.
O rexeitamento ás medidas de austeridade que van impor para que os capitalistas europeos poidan gañar a guerra hai que combatelas desde xa. A derrogación da reforma laboral, como marco para impolas, é imprescindible, mais non bastará, pois moitos dos ataques non virán desde a reforma laboral, senón a consecuencia do desabastecemento ou a especulación con produtos básicos (electricidade, combustibles, alimentación); por iso haberá que levantar propostas que o impidan como a loita polas nacionalizacións da industria estratéxica (alimentación, enerxía, vivenda, ...) e o control obreiro sobre a produción, a esixencia de control de prezos, escala móbil de salarios, etc.
Todo isto supón atacar a esencia do sistema capitalista, a propiedade privada dos medios de produción e distribución e as leis automáticas do mercado, para oporlle a propiedade colectiva e a planificación democrática da economía, construída ao servizo das necesidades sociais e non as da acumulación de capital. En resumo, a resposta da clase obreira a unha guerra que, como todas, ten motivacións económicas, resúmese en catro palabras, loita polo socialismo.
Galiza, no mes de maio de 2022
No hay comentarios:
Publicar un comentario