Roberto Laxe
Se alguén quedou en evidencia tras o xiro de 180º dado polo imperialismo estadounidense na súa política internacional ao pór a Trump á fronte, abrindo negociacións co imperialismo ruso para repartirse Ucraína a cambio de deixarlle mans libres para facer o que queira en Oriente Próximo, esa é a Unión Europea. Quedouse composta e sen noivo.
O seu aliado “estratéxico”, ese que non ten “amigos” senón só “intereses”, deixoulle de lado fronte ao suposto inimigo histórico de Europa, que, por certo, tamén é Europa, Rusia. Coma se dun pesadelo tratásese, están a volver as obsesións do século XIX cando a Rusia zarista era o reduto reaccionario no continente, e fronte a el levantábanse as potencias europeas, garantes da “democracia”.
Ao final, tería razón o SPD alemán de 1914 -o actual vai pola mesma liña-, cando para xustificar o seu apoio aos orzamentos de guerra que permitiron a I Guerra Mundial, dixeron:
“Para o noso pobo e o seu futuro en liberdade, moito, se non todo, está en xogo en caso de vitoria do despotismo ruso (...). Debemos afastar este perigo e salvagardar a cultura e a independencia do noso propio país. Aquí é onde facemos real o que sempre destacamos: Non deixamos na estacada á patria na hora do perigo. Nisto sentímonos en consonancia coa Internacional, que recoñeceu en todo momento o dereito de todo pobo á independencia nacional e á autodefensa, así como nós, de acordo con ela, condenamos toda guerra de conquista.”
Inseríase esta lóxica na que os marxistas alemáns defenderan 50 anos antes, cando o pai de Karl Liebknecht (único voto da socialdemocracia en contra deses orzamentos de guerra), Wilhelm Liebknecht, en 1868 cualificaba á Rusia zarista como “o xendarme de Europa” e que “aínda temos un traballo sanguento que facer e un deber sacro que cumprir: a destrución de Rusia, a restauración de Polonia.”
Pai e fillo tiveron actitudes opostas, non porque non fosen marxistas; senón porque o eran. En 1868 o imperio zarista, aristocrático e feudal, si era o “xendarme” reaccionario dunha Europa que estaba a culminar as revolucións burguesas e as unidades nacionais; pola contra, o imperio zarista de 1914 era un estado decrépito como se demostraría só tres anos despois, en 1917, mentres, os estados burgueses como Alemaña eran xa imperialistas e desataban unha guerra non defensiva, senón ”unha guerra imperialista, unha guerra polo dominio capitalista do mercado mundial, pola dominación política de importantes zonas de asentamento para o capital industrial e bancario” (Karl Liebknecht, explicación do voto en contra aos Orzamentos para a guerra).
A pouco máis dun século destas palabras, volvemos escoitar as mesmas xustificacións. Din todos os portavoces dos capitalistas; se as “democracias” queren derrotar ao “xendarme de Europa”, o “malvado” Putin, que, segundo dixéronnos ao comezo da ocupación de Ucraína, “quere chegar ate Lisboa” (J Borrell, exministro de asuntos exteriores da UE dixit), a poboación vai ter que apertarse o cinto, renunciar aos dereitos sociais e políticos conquistados para armarse.
Convertendo a causa do pobo ucraíno "na sua” causa, de novo invocan o dereito á autodefensa como fixese o SPD alemán en 1914 para xustificar uns orzamentos de guerra desorbitados: nin máis nin menos que 800 mil millóns de euros en non máis de 10 anos (80 mil ao ano).
A UE acreditou nas súas mentiras
A UE confiou en que a súa alianza cos EEUU garantíalle a defensa da hexemonía do imperialismo euro norteamericano. Pero o xiro dado por Trump, tras a evidencia da derrota do sionismo para destruír a resistencia do pobo palestino e o fracaso da guerra en Ucraína, deixounos espidos fronte ao espello.
Créron nas mentiras construídas desde os EEUU e as súas propias autoxustificacións, como cando o acto de guerra contra Alemaña que foi a sabotaxe do gasoduto Nord Stream no Báltico, fomentado polos ianquis en acordo con Ucraína, foi vendido ás poboacións polo mesmo goberno alemán coma se fose unha acción rusa. Inaudito!, Rusia destruíndo as súas propias infraestruturas para empuxar a Alemaña en brazos dos USA! Como dicían os Monty Pyton no filme Un Peixe Chamado Wanda, “que fai un inglés roubándose a se mesmo?”; Putin poderá ser o que se queira, pero estúpido non.
Cando Rusia invadiu Ucraína desatouse en Occidente unha histeria antirrusa que lembraba á que en Alemaña conduciu á I Guerra Mundial, pero levada a extremos de tolemia colectiva que pouco teñen que ver coa democracia, e si coa ditadura. Tras a ocupación de Ucraína prohibiron obras de teatro de Chejov e autores rusos, despedíronse directores de orquestra rusos, as seleccións rusas foron expulsadas das competicións deportivas; pecháronse sen orde xudicial medios de comunicacións por ser “prorrusos”.
E cambiouse a realidade convertendo a intervención rusa nun feito metafísico froito da maldade unha persoa, Putin, e un réxime, o ruso actual, abstraído dos acontecementos que determinan as actuacións das persoas e os réximes. Seguindo o método da propaganda nazi descrita por Hitler no Mein Kampf, convenceron a moitos de que a guerra en Ucraína era unha consecuencia directa da “maldade” dese réxime.
“A propaganda non debe investigar a verdade obxectiva e, na medida que é favorable ao outro bando, presentarse de acordo coas regras teóricas da xustiza; aínda que debe presentarse só este aspecto da verdade cando é favorable ao seu propio bando. (...) Os poderes receptivos das masas son moi restrinxidos, e o seu entendemento é feble. Por outra banda, eles esquecen rápido. Sendo leste o caso, toda propaganda efectiva debe limitarse todo o máis esencial e isto debe expresarse na medida do posible con fórmulas estereotipadas. Esas consignas deberían repetirse persistentemente ata que o último individuo chegue a captar a idea proposta. (...) Cada cambio realizado no obxecto dunha mensaxe propagandística debe sempre salientar a mesma conclusión. A consígnaa principal debe por suposto ilustrarse de moitas formas e desde distintos ángulos, pero ao final sempre hai que volver á afirmación da mesma fórmula”.
Xa tiñan, e teñen para todo un período, a “consigna principal”, “a Rusia de Putin quere ocupar Europa”. Con iso chegaba, e chega, para ocultar o transfondo de que había tras provocar a invasión rusa, crear o terreo propicio para tentar debilitar a un dos competidores por unha banda do mercado mundial.
A verdade é revolucionaria e a defensa da soberanía de Ucraína non necesita modificar a realidade para que encaixe no discurso. É máis, facelo só debilita o apoio ao pobo ucraíno na súa loita contra os ocupantes oficiais, Rusia, e os que a teñen semicolonizada, os imperialismos europeo e norteamericano, ao conducir ao campismo, ao etapismo de raíz estalinista -”primeiro gañemos a guerra e despois fagamos a revolución”- e á teoría reaccionaria interclasista de que “o inimigo do meu inimigo pode ser o meu amigo”.
É a hora dos Estados Unidos Socialistas de Europa
Afacemos ver a realidade como unha fotografía, estática, coma se os estados occidentais actuais fosen sempre como son agora; unha abstracción que só permite ver unha parte da realidade, non a totalidade en toda a súa complexidade histórica.
Dous exemplos emblemáticos, EEUU e Alemaña cuxa historia como estados unificados non chega aos 200 anos. Os primeiros culminaron a súa unidade nacional tras dúas guerras, unha a guerra de Secesión de 1861 onde o norte capitalista derrotou ao sur semifeudal e esclavista, e a Unión comeuse á Confederación, dúas, as guerras indias e a “conquista do Oeste” que non terminou até finais do século XIX. Sen ambas as guerras non existirían os EUA actuais.
Pola súa banda a Alemaña anterior á guerra franco prusiana de 1871 era unha suma destartalada de principados e ducados, ancorados nun pasado feudal e das zonas máis atrasadas de Europa. De feito a súa industrialización veu da man do capital francés, que buscaba na “aldea xermana” man de obra barata para os seus produtos de luxo (F Engels, Contribución ao Problema da Vivenda). A derrota de Francia de 1871 abriu as portas para a unificación da Alemaña que hoxe coñecemos.
Despois de máis de 200 anos de guerras inter burguesas pola hexemonía no continente europeo, a UE é o último experimento de unidade burguesa, condenado ao fracaso: as burguesías non poden renunciar aos seus estados sen perder o que lles dá forza, o control dos mercados internos a través deles. Por iso, fracasaron polas vías militares destes dous séculos, e fracasarán pola vía pacifica -non exenta de guerras sociais como a que desataron contra Grecia e os chamados “PIGS” por unha UE encabezada pola Alemaña de Merkel-.
Por moito que a Francia de Macron queira reverdecer os loureiros de Napoleón ou De Gaulle, do que toma a doutrina militar de que hai que armarse “non só contra os inimigos, senón fronte os amigos”, ofrecéndose como a alternativa aos EEUU como “protector” militar de Europa, están condenados ao fracaso porque, como bos capitalistas, os burgueses franceses ocultan baixo a sua “grandeur” os prosaicos intereses do capital francés de facer o que Napoleón tentou baixo as lemas da Revolución. Baixo a roupaxe da “liberdade, igualdade e fraternidade” estaban os capitalistas franceses que recentemente, acabaran co “antigo réxime”. E esta posible hexemonia francesa non a van a admitir ningún dos demais estados.
O xiro dado por Trump non é un “raio en ceo sereno”; senón que é consecuencia da encrucillada histórica que estamos a vivir: a guerra aberta polo mercado mundial entre as potencias imperialistas, as decadentes, como EEUU e a UE, e as emerxentes, como China, Rusia e tras elas os BRICS, en aberta deriva do choque militar.
Desde o colapso da URSS, a restauración do capitalismo nos “estados do socialismo realmente existente”, e fronte á crise capitalista non aparece ningunha outra alternativa que ese xenérico “mundo multipolar” defendido polos emerxentes, que non é outra cousa que a consigna que oculta os intereses dos capitalistas das súas burguesías na súa loita pola hexemonía mundial.
Pero pasaron 40 anos desde ese colapso; o capitalismo evidenciou que o tan cacareado “fin da historia” e a vitoria da democracia burguesa fronte ao comunismo era un espellismo que atrapou as conciencias de moitas persoas. A crise do 2007 / 8 e a actual deriva militarista pon en evidencia que é preciso levantar unha terceira alternativa, que non é a do dominio do eixo euro norteamericano nin a do bloque chinés ruso.
Como se contaba na Rusia postsoviética dos anos 90, “todo o que nos dixeron do comunismo, era mentira, pero o que nos contaron do capitalismo era verdade". A URSS, como os demais estados onde expropiou ao capitalismo (Iugoslavia, China, Cuba, Vietnam, ...) non eran socialistas, só sociedades de transición que romperan co capitalismo, pero onde subsistían moitos criterios burgueses na distribución e o mesma sociedade. A mentira foi dicir que xa eran socialistas o que confundiu, e confunde a moitas persoas, que ven na nostalxia dun pasado que nunca existiu unha alternativa á crise capitalista.
O tempo está a pór a todo o mundo no seu lugar: a alternativa “socialismo ou barbarie” hai que resolvela construíndo unha alternativa socialista revolucionaria que rompa cos excesos burocráticos do que se deu en chamar “o socialismo realmente existente”, primeiro na liña de unidade fronte a guerra imperialista da Conferencia de Zimmerwald de 1916 e para loitar contra a deriva militarista do capitalismo, e segundo, na da revolución de Outubro do 17, e como resolveu o problema da guerra e os dereitos das nacións á autodeterminación.
Neste sentido, a clase obreira europea ten unha responsabilidade histórica. Non foi capaz de frear nin a I nin a II Guerra Mundial, ten que ser capaz de levantar un programa que free a tendencia á III Guerra Mundial, e iso só farao se rompe todos os seus lazos coas potencias imperialistas, as decadentes e as emerxentes, loitando pola súa alternativa social.
Como dixese Trotski no “programa de paz" de xuño de 1917, unha "(...) unificación económica a medio camiño e medio incoherente de Europa desde arriba por medio dun acordo dos gobernos capitalistas é pura utopía". E continuaba: a "unificación económica de Europa, que ofrece vantaxes colosais tanto para o produtor como para o consumidor, e en xeral para todo o desenvolvemento cultural, convértese nunha tarefa revolucionaria do proletariado europeo na súa loita contra o proteccionismo imperialista e o seu instrumento; o militarismo", por tanto, para Trotsky, "os Estados Unidos de Europa - sen monarquías, exércitos permanentes nin diplomacia secreta - é a parte máis importante do programa de paz proletario".
Na decadencia do capitalismo imperialista, co colapso ambiental en cernes provocado por ele mesmo, eses Estados Unidos de Europa, dos Urales a Xibraltar, só pode ter un carácter, socialista que integre e respecte toda a riqueza cultural e social dos pobos que a conforman.
Galiza, mes de maio 2025
