Roberto Laxe
A decisión de China de
estender a Zona de Defensa Aérea incluíndo zonas marítimas
reivindicadas por Xapón e Corea do Sur, pon de manifesto as tensións
que existen entre este tres nacións. Máis aló dos seus acordos
comerciais, o feito é que esa declaración é un salto cualitativo
nas contradicións intercapitalistas agudizadas pola profunda crise
do capitalismo, por moita imaxe de normalidade que queiran dar.
Que non confunda a propaganda
imperialista, por exemplo, o recente acordo do G 8 con Iran,
avalado por Rusia e China, non é unha vitoria da EE UU, senón
que tras o fracaso de Siria, é un intento defensivo do que as
revolucións árabes non son alleas senón detonantes (o motor da
historia é a loita de clases), de desactivar o conflito en Oriente
Próximo, aínda que lle supoña un enfrontamento cos seus vellos
aliados Israel e Arabia Saudita:
Obama sabe que non está en xogo o control do petróleo, senón de algo moito máis grande, o mercado mundial e que este non se xoga en Oriente Próximo senón en Extremo Oriente. Por iso, o que até agora eran disputas diplomáticas e comerciais, pasan ao terreo das demostracións de forza, nunha tendencia perigosa para a paz mundial.
Lenin afirmaba no
Imperialismo Fase Superior do Capitalismo que o mundo xa estaba
repartido, “... de modo que o que en
diante pode efectuarse son unicamente novas reparticións, é dicir,
o paso de territorios dun "amo" a outro, e non o paso dun
territorio sen amo a un "dono".
Para iso, as demostracións
de forza toman, en principio, a forma de simples rozamentos
territoriais, “guerras comerciais e diplomáticas” como afirmaba
Trotski, pero coa agudización da crise -a redución do mercado
mundial-, a tendencia é a que estas demostracións pasen dos
despachos e as bolsas, ás armas.
O característico para o
imperialismo consiste precisamente na tendencia á anexión non só
das rexións agrarias, senón tamén das máis industriais (apetitos
alemáns respecto de Bélxica, os dos franceses en canto á Lorena),
pois, en primeiro lugar, a repartición definitiva da Terra obriga, a
proceder a unha nova repartición, a tender a man cara a toda clase
de territorios; en segundo lugar, para
o imperialismo é substancial a rivalidade de varias grandes
potencias na aspiración á hexemonía,
isto é, a apoderarse de territorios non tanto directamente para si,
como para o enfraquecemento do adversario e o quebrantamento da súa
hexemonía (para Alemaña, Bélxica ten unha importancia especial
como punto de apoio contra Inglaterra; para Inglaterra, tena Bagdad
como punto de apoio contra Alemaña, etc.)”.
(o subliñado é meu)
Como di Lenin na obra
citada:
“O característico para o imperialismo consiste precisamente na
tendencia á anexión non só das rexións agrarias, senón tamén das máis industriais
(apetitos alemáns respecto de Bélxica, os dos franceses en canto á Lorena),
pois, en primeiro lugar, a repartición definitiva da Terra obriga, a proceder a
unha nova repartición, a tender a man cara a toda clase de territorios; en
segundo lugar, para o imperialismo é substancial a rivalidade de varias
grandes potencias na aspiración á hexemonía, isto é, a apoderarse de
territorios non tanto directamente para si, como para o enfraquecemento do
adversario e o quebrantamento da súa hexemonía (para Alemaña, Bélxica ten unha
importancia especial como punto de apoio contra Inglaterra; para Inglaterra,
tena Bagdad como punto de apoio contra Alemaña, etc.)”.
(o subliñado é meu)
Unha recomendación, hai
que quitar do imaxinario colectivo a asociación imperialismo=EE UU,
iso non ten nada que ver co marxismo e menos co leninismo. O
imperialismo é unha fase, a fase que abre a decadencia do
capitalismo, non a política dunha/s nación/é e as demais non.
Todas as nacións do mundo son, en potencia, imperialistas -é dicir,
dominio do capital financeiro como o definiu Lenin, fusión do
capital bancario, industrial e comercial en algo superior, os truts,
os cartels ou as multinacionais-; só que pola forza militar e
diplomática prodúcese unha división, establecéndose unha
xerarquía entre as potencias dominantes e as semicolonias.
O drama do capitalismo
imperialista é que a crise actual pon todo o esquema e as xerarquías
construídas desde a II Guerra Mundial pata para arriba, abrindo toda
unha época de cambios que só a forza determinará cal é o futuro.
Os actores actuais
Da mesma maneira que a
finais do século XIX e comezos do XX os protagonistas desa “nova
repartición” foron unhas nacións moi concretas, os “emerxentes”
EE UU, Alemaña e Xapón, por unha banda, e os “vellos” imperios
con Gran Bretaña e Francia á cabeza, ademais das totalmente
decadentes Rusia, España e Austrohungria, hoxe atopámonos con
algúns novos actores.
China, a súa burguesía
apoiada no mellorado exército herdado do Estado Obreiro, é unha
economía emerxente que hoxe é a fábrica e o banqueiro do mundo
-ten nas seus reservas 3 billóns, europeos, de dólares- co seu
espazo vital de expansión para as súas mercadorías e o acceso a
materias primas constreñido polas limitacións das súas augas
territoriais. En todas direccións choca coas augas doutros países,
desde Xapón até Vietnam, pasando por Taiwan e Filipinas. En fronte
están Corea do Sul, país dependente militarmente de USA e Xapón, a
que fose a segunda economía do mundo, leva estancada desde que a
comezos dos 90 estalase a súa burbulla especulativa.
No medio, a EE UU, a actual
potencia dominante do mundo, pero en decadencia desde hai anos. Os
conflitos internos entre os diversos sectores da burguesía
norteamericana han certificado esa decadencia, ao paralizar a súa
economía durante 15 días. Desta maneira púxose branco sobre negro
a debilidade do dólar para ser a moeda referente/refuxio que até
agora era, agudizando a súa tendencia á quebra e provocando medo en
todos os tenedores de débeda pública norteamericana.
Así, recentemente, China e
a UE asinaron un acordo de divisas para realizar o comercio entre
ambas as potencias en yuans e euros, sen ter que recorrer ao dólar.
Nos últimos anos asináronse acordos de similares características
entre China con: Alemaña, Rusia, Brasil, Australia, Xapón (e este á
súa vez con India), Chile, Emiratos Árabes Unidos, nunha tendencia
mundial a afastarse do dólar, lenta pero constantemente, que en
calquera momento pode converterse en escorrentada. Se isto sucedese, e o
rescate da outrora capital industrial “ianki”, Detroit, afogada
polas débedas (13 mil millóns de euros) o preanuncia, a demanda de
dólares desvaneceríase, e a economía norteamericana baseada na
maquina de facer diñeiro para financiar a grandiosa débeda (16 mil
millóns), griparía. O dólar, protexido polos marines, é a base
material da dominación do mundo por USA; o seu papel como moeda
referente tras a desaparición en 1972 do patrón ouro, repórtalle
como comisión do trafico comercial o 6% do PIB mundial, sen facer
outra cousa que emitir moeda para os pagos internacionais. A perdida
deste papel central, deixaríaos como unha máis na competencia
interimperialista.
Esta a clase obreira
preparada para a agudización dos conflitos?
A crise pechou unha etapa
de máis de 20 anos de crecemento económico e de paz social tras as
guerras que trouxeron consigo a restauración do capitalismo nos ex
estados obreiros burocráticos. Unha etapa caracterizada polo dominio
case absoluto da EE UU, do neoliberalismo como ideoloxía e da
desregulamento case total das relacións sociais, salvo para rescatar
bancos e grandes empresas.
En todo este período de
individualización das relacións sociais, a clase obreira retrocedeu
á súa fase de clase en se, é dicir, perdeu toda perspectiva dunha
alternativa global ao capitalismo, refuxiándose en loitas
sectoriais, no sindicalismo no mellor dos casos, ou no nacionalismo
de todo signo. Aínda que levamos máis de 6 anos de crise profunda,
a inercia da paz social, do sindicalismo... non só mantense, senón
que é unha das trabas fundamental para enfrontar os conflitos que a
decadencia do imperialismo, e por definición, da potencia que mellor
o encarna, EE UU.
A inercia exprésase entre
as masas traballadoras na confianza, secreta ou publica, de que desta
crise sáese sen necesidade de grandes conflitos, que máis tarde ou
máis cedo o sistema recuperará o equilibrio e creará riqueza, polo
que basta con “defenderse” dos sectores máis salvaxes do
capital. Esta confianza é alimentada desde os medios de comunicación
de masas, ofrecendo dúas versións, unha, a pesar de todo, as cousas
seguen como estaban só que un pouco peor, dous, entre as potencias
capitalistas non hai grandes contradicións, só desacordos puntuais.
Todo para desarmar ás poboacións ante o ineludible, que o
capitalismo se construíu a sangue e lume, sobre a guerra constante,
e que só así morrerá. Desde o século XV cando o capitalismo
comeza a dar os seus primeiros pasos até 1945, Europa, o seu berce,
non coñeceu nin un só ano sin guerra, que na maioría das ocasións
eran guerras mundiais, polas colonias africanas, americanas ou
asiáticas. E desde a caída do muro de Berlín, as guerras volveron
a Europa (os Balcáns) e nunca deixo de habelas en Oriente Próximo.
Por iso, a
“desamericanización” non vai ser un proceso pacifico no que os
USA cedan o seu trono ás potencias que o pretenden nin, pola contra,
manterán eternamente o seu poder. Nunca existiu nada que non
perecese e o “imperio” USA esta NO comezo do seu final. Da mesma
maneira que chegaron á cúspide pasando de potencia emerxente a
potencia dominante, sucesora de Gran Bretaña, ao longo de medio
século de guerras: a súa posta de longo na area mundial foi a
guerra de Cuba e Filipinas, polas que as arrebatou a España; as
novas potencias emerxentes que detectan a súa debilidade terán que
impor pola forza o seu dominio. Ninguén lles vai a regalar nada.
Do mesmo xeito que nin Gran
Bretaña nin Francia cederon ante os “emerxentes” daquela, os xa
mencionados USA, máis Alemaña e Xapón -este en 1905 derrotara
ignominiosamente ao decrépito imperio tsarista-, os USA non vai
abandonar a escena pacificamente... teranos que botar pola única vía
que os capitalistas coñecen, pola forza.
De feito, unha das
precondiciones para que o capitalismo resolva a profunda crise que
lle atenaza é a de resolver quen ten o mando da situación mundial;
desgoberno que tras humillación en Siria do trio
Obama-Cameron-Hollande agudizouse. Este desgoberno abriu a porta para
unha reorganización das relacións intercapitalistas, que
significaría a reordenación dos sectores do capital que dominan a
economía mundial.
Esta claro que neste
momento a clase obreira, nin as súas organizacións, están
preparadas para enfrontar a agudización das tensións
intercapitalistas; encerrados no sindicalismo ou o nacionalismo, non
perciben que a disxuntiva “socialismo ou barbarie” é concreta e
actual, non unha frase retórica coa que terminar os textos.
Que avións de combate
chineses, coreanos, norteamericanos e xaponeses atópense nun mesmo
punto xeográfico é todo un síntoma de onde apuntan as
contradicións. Non son unha potencia abrumadoramente superior, os
USA, fronte a outras inferiores, colonias do imperialismo, como Iraq,
Somalia ou Libia; senón que estamos a falar de potencias nucleares,
con exércitos modernos, onde o estadounidense pode ser o máis
avanzado, pero non é invulnerable fronte a eles; ou alguén se cre
que os Obamas, Cameron e demais recuaron se non fose porque entre os
seus buques de guerra e Siria estaban doce barcos de guerra rusos e
unha base militar súa: se xa non tiñan ningún interese en acabar
coa ditadura de Al Asad, a forza militar rusa disuadiunos
definitivamente. Estamos a falar de nacións con relacións
internacionais con outras potencias militares, entre as que se inclúe
a segunda do mundo, Rusia, moi reforzada tras a vitoria moral en
Siria.
Esta claro que hoxe ninguén
quere a guerra, porque o armamento nuclear en poder de todos eles
significaría o seu suicidio, o que exclúe a curto prazo un
enfrontamento frontal. Isto apunta a un aumento do desgoberno
mundial, a unha profundización da crise ao non darlle o remedio de
shock que o sistema necesita, e a tendencia a enfrontamentos locais e
a pequena escala onde as potencias demostren a súa poder: Alemaña,
antes de desatar a II Guerra Mundial ocupo Austria, Checoslovaquia,
etc.; e Xapón comezou por Manchuria non por atacar directamente aos
USA.
Pero a lóxica do
capitalismo, allea á vontade dos individuos e as clases sociais,
empurra inexorablemente ao choque de trens.
A clase obreira e as súas
organizacións deben quitarse da cabeza que esta crise ten unha saída
“pacifica”, tanto polo que fai ás conquistas sociais, contra as
que xa declararon unha guerra social baixo a lema de “refundar o
capitalismo”; pero tampouco esta “refundación” vai ser
pacifica entre eles. O choque entre as burguesías “emerxentes”
baixo a palabra de orde do “espazo vital” e os vellos imperios
nalgún momento producirase, como o anuncia a declaración de China
da Zona de Defensa Aérea.
Nese momento, a clase
obreira e as súas organizacións van ter que saber diferenciar entre
a guerra defensiva dunha semicolonia fronte a unha ocupación
imperialista, do que é unha guerra expansionista entre unha potencia
emerxente e os vellos imperios que se negan a deixarlle paso.
Entender esta diferenza é clave para que a clase obreira non caia
nin nas trampas dunha consigna nacionalista que encobre unha política
expansionista, nin, ao contrario, que sobre a base dun suposto
democratismo, apóiense as manobras dos vellos imperios en defensa
das súas posesións.
O pobo que esquece a súa
historia condenase a repetila. A Alemaña nazi tapou o seu
expansionismo por un nacionalismo que, como toda mentira, tiña
pingas de verdade: era certo que o Tratado de Versalles e as
reparacións da I Guerra era draconianas para o pobo alemán, que
Austria era parte do mundo xermánico, que en Checoeslovaquia e
Polonia as zonas alemás eran tratadas como de segunda... todo isto
era certo. Pero esta funda nacionalista/vitimista encubría un
verdadeiro obxectivo: a expansión do capitalismo alemán, só que
como dixo Lenin, o mundo estaba xa repartido... só “cabían novas
reparticións”.
A mellor ferramenta para
que a clase obreira estea preparada para os enfrontamentos e
conflitos que están por vir, é a recuperación dos criterios
marxistas e leninistas de independencia de clase fronte a todas as
opcións burguesas e pequeno burguesas, de pór no centro do programa
as preguntas: onde esta a clase obreira e cal é a mellor táctica
para que esta avance no único camiño que resolven estes conflitos,
a toma do poder e a revolución socialista.
Galiza no mes de decembro do 2013
No hay comentarios:
Publicar un comentario