Roberto Laxe
Yes, we can!
“A análise crítica da Revolución Rusa con todas as súas
consecuencias históricas constitúe o mellor adestramento para a clase obreira e
internacional, tendo en conta as tarefas que lle agarda como resultado da
situación actual” (Rosa Luxemburgo).
O capital e os seus propagandistas insistirán no fracaso desa revolución, palpable, segundo eles, por mor da desaparición da URSS, o estado que xurdise da Revolución de Outubro. Xa desde 1990 veñen afirmando que chegara “o fin da historia”, que as revolucións obreiras, proletarias, eran un engano e estaban pasadas. O presente e o futuro é da democracia liberal. A esta teoría dos apoloxistas do sistema sumáronse ardentemente a inmensa maioría das organizacións obreiras e a intelectualidade, repetindo a ladaíña: a revolución obreira, o socialismo, é cousa do pasado, o novo, a “nova política” é a “rexeneración da democracia”.
Neste marco, xorde de novo a pregunta: que queda dos 10 Días que
Estremeceron o Mundo?
O carácter da revolución rusa
A revolución de outubro foi a primeira experiencia con
continuidade histórica (70 anos) de que é posible (yes, we can!) expropiar á
burguesía e construír unha sociedade sen capitalistas. Anteriormente produciuse
a Comuna de París, en 1871, que duro escasamente dous meses e foi afogada en
sangue. Os “versalleses”, é dicir, a burguesía francesa co apoio prusiano,
derrotárona e asasinaron a miles de obreiros e obreiras parisienses que se
atreveron a seguir o consello de Marx de “asaltar os ceos”.
A historia tomou moitos camiños, pois a revolución rusa deuse nun
estado feudal, cárcere de nacións, cunha economía capitalista, en tempos dunha
guerra mundial, o que fixo que as tarefas de loita contra a autocracia, a
reforma agraria e a autodeterminación, pola paz e contra o capitalismo
combináronse dunha maneira peculiar, provocando uns ritmos nos acontecementos
vertixinosos. En escasos 9 meses, da revolución de Febreiro a Outubro, pasouse
da servidume á expropiación do capitalismo. Ante unha burguesía incapaz xa de
encabezar a súa revolución, como fixeran anos antes franceses e ingleses, a
clase obreira, numericamente reducida pero moi concentrada, canalizou as
aspiracións de millóns de campesiños pobres, fartos da servidume e a guerra.
A revolución de outubro non foi un “raio en ceo sereno”, senón
parte dunha onda revolucionaria que atravesou medio mundo, comezando polo
corazón do capitalismo naquel momento, Europa. Os procesos revolucionarios que
durante dúas décadas acompañaron á rusa foron incontables, desde a República
dos Consellos de Baviera até as revolucións alemás, a francesa ou a española do
36.
Todos estes procesos foron derrotados co ascenso das ditaduras
fascistas, levando ao illamento da URSS como única experiencia revolucionaria.
As mesmas debilidades internas da URSS xurdida do estado europeo máis atrasado,
tras sete anos de guerra mundial e guerra civil, xunto co illamento
internacional, conduciu ao desenvolvemento dunha burocracia reaccionaria
interna que terminou por dexenerar a URSS, deixándoa inservible para a
revolución mundial. O que caeu en 1989/90 non era a URSS revolucionaria do 17,
senón a súa farsa; a URSS contrarrevolucionaria froito desa dexeneración
burocrática.
A Revolución Rusa e a constitución da URSS foi un salto histórico
tremendo, foi a demostración con todas as limitacións, de que unha sociedade
pode desenvolverse, crecer e construírse sen necesidade de capitalistas, senón
sobre a base da nacionalización baixo control obreiro da propiedade privada dos
medios de produción e distribución, e a planificación democrática da economía.
A expropiación é un salto de calidade na vida social. Rusia en 1917 era un dos
estados máis atrasados de Europa, en 1937 alcanzara a todas as grandes
potencias mundiais, que se debatía nas consecuencias da crise do 29, como
explica Trotski na Revolución Traizoada.
A esencia democrática da
Revolución de Outubro
A revolución rusa, en palabras de Andreu Nin, foi unha revolución
de “abaixo arriba”. Os Soviets (os Consellos) son herdeiros directos da Comuna
de París, son a forma de democracia directa que a clase obreira rusa construíra
na gran experiencia da revolución de 1905. A diferenza dun Sindicato, que só
abarca aos sectores máis organizados da clase, á súa vangarda, como unha
ferramenta necesaria pero defensiva na contradición entre o capital e o
traballo; as súas tarefas son de “intermediación” entre o capital e o traballo,
que esta venda a súa forza de traballo nas mellores condicións posibles, baixo
o réxime da democracia burguesa. Os Consellos, pola contra, agrupan ao conxunto
da clase, desde os centros de traballo, barrios, etc.; só xorden en momentos
históricos moi precisos, cando a clase obreira como tal enfronta non só as
relacións laborais normais, senón a explotación de conxunto. Un consello
obreiro tende, pola súa dinámica interna, non á negociación co patrón senón a
cuestionar o poder dentro da empresa, ao control da produción. Se este Consello
desenvólvese a escala de todo o aparello produtivo, ao coordinarse entre eles
comeza a se converter nun poder obreiro alternativo ao estado capitalista.
Xorde, desta maneira, o dobre poder e van constituír as institucións básicas da
ditadura do proletariado.
É efémero porque unha sociedade non pode vivir permanentemente
dividida entre dous poderes, o burgués e o obreiro; esta contradición resólvese
ou ben co triunfo da revolución ou da contrarrevolución. Cando os Bolxeviques,
non sen intensos debates internos -é falsa a imaxe dun partido homoxéneo ao
redor da figura de Lenin-, decidiron que a Insurrección de Outubro era a única
maneira de entregarlle o poder aos Soviets, estaban a reafirmar que só a través
da democracia directa, obreira, como base da ditadura do proletariado, é
posible a transformación socialista da sociedade.
O partido
O característico da revolución rusa é que a clase obreira, en 1917
organizada nos Consellos Obreiros (os Soviets), construíra un partido que tivo
a audacia de encabezar a revolución, de expropiar ao capital e construír o primeiro estado obreiro da historia.
Era un partido dun tipo distinto a calquera outro, posto que non
se expuña como obxectivo ser parte dun parlamento burgués para a aprobación de
leis que, adornadas ou non, só serven para afianzar o poder do capital. Non, o
Partido Bolxevique recollía as palabras do Manifesto Comunista: “Os comunistas
non teñen por que gardar encubertas as súas ideas e intencións. Abertamente
declaran que os seus obxectivos só poden alcanzarse derrocando pola violencia
toda a orde social existente”.
A diferenza das seitas blanquistas, anarquistas, etc., que
tomaban ao pé da letra estas palabras, traducindo a “violencia” contra todo “a
orde social existente” por accións individuais que só levaban a verdadeiros
desastres fronte ao poder burgués, que os masacraba, os bolxeviques só
confiaban nas masas traballadoras mobilizadas e organizadas.
Sen o partido bolxevique toda a forza interna que a revolución
rusa tiña, sería só fogos de artificio. A experiencia previa da Comuna de
París, e o seu temor “reverencial” ante o Banco de Francia, como as posteriores
de Alemaña, Hungría, Baviera, ... chegando á francesa ou española do 36, e máis
preto de nós, en Portugal e Chile, ou as de antonte, as revolucións árabes,
demostran pola negativa fronte á experiencia en positivo da rusa, a necesidade
imperioso para o triunfo da revolución da existencia dun partido de tipo
bolxevique, que racionalice a través de consignas claras a forza social da rúa.
Se hai na revolución rusa un momento clave, nodal, que significa
o xiro ao triunfo, é a chegada de Lenin á Estación de Finlandia, cando dándolle
as costas aos dirixentes bolxeviques, que até ese momento defendían o “apoio
crítico ao goberno provisional”, e dirixíndose aos miles de traballadores e
traballadoras, levanta palabra de orde de “todo o poder para os soviets”. As
posteriores Teses de Abril, que certifican a integración do grupo de Trotski no
Partido Bolxevique, sitúano na liña de non retorno de organizar a insurrección.
Esta é a esencia do bolxevismo, unha organización que ten como
único obxectivo preparar e organizar a revolución obreira. Isto é o que
diferencia a revolución Rusa doutras revolucións triunfantes, como a China, a
Cubana ou a Vietnamita; a clase obreira fai a revolución conscientemente, cun
partido obreiro que ten como eixo central facer a revolución socialista. Os
partidos ou organizacións que a encabezaron en China, Cuba ou Vietnam, fixérono
de mala gana, sen moita conciencia do que estaban a facer presionados polo
inimigo imperialista e a loita popular, que lles levou cara a revolución á súa
pesar. Como parafraseando a Marx en 1850, cando falaba de Francia, e dicía que
o burgués fai o que ten que facer o pequeno burgués, e leste fai o que debería
facer a clase obreiras, mentres os intereses destes “só proclámanse”.
E que queda?
Que a burguesía fale de “fracaso do socialismo” pola implosión da
URSS, é o normal. Non sería o inimigo de clase se non o fixese. O grave é que
practicamente toda a esquerda mundial, incluídos amplos sectores do trotskismo,
asumiron ese límite. Como o “socialismo fracasou”, o máis que podemos facer é
“rexenerar”, ampliar as marxes democráticas do sistema.
É certo que a revolución rusa deuse nunhas condicións
irrepetibles, de atraso, concentración da clase obreira, guerra mundial e
estado feudal decrépito. É certo que a combinación de todos estes elementos,
xunto coa presenza do partido bolxevique, puido “facilitar a tarefa”. Pero, é
tan diferente a crise actual, cun capitalismo en decadencia, que é o único modo
de produción dominante a escala mundial, onde xa non hai intermediarios entre a
minoría capitalista, explotadora, e a maioría asalariada, a clase obreira que
vive da venda da súa forza de traballo. En Rusia, onde triunfou a revolución
obreira, esta clase eran 8 millóns nun mar de 120 millóns de campesiños pobres;
hoxe a relación é a inversa, segundo a OIT, o 70% da poboación activa mundial
son asalariados e asalariadas.
A revolución rusa, máis aló das súas condicións concretas,
deixounos dúas grandes leccións, unha, que a revolución é obra das masas
traballadoras a través dos seus organismos democráticos propios, os consellos
obreiros; dous, para levar até o final as tendencias revolucionarias dunha
maneira consciente, “asaltar os ceos”, é imprescindible un partido coa
claridade política e a audacia na acción para facelo.
A decadencia do sistema capitalista tras o estalido da crise do
2007 pon aos traballadores e traballadoras do mundo na necesidade de retomar o
consello de Rosa Luxemburgo, analizar criticamente este primeiro gran paso no
camiño do socialismo para aprender das leccións do pasado.
En Galiza no mes de novembro de 2016
No hay comentarios:
Publicar un comentario