A convicción profunda da actualidade da revolución, fai necesaria a organización política da clase obreira.

G. Lukács
 

martes, 10 de junio de 2014

DEMOCRACIA E APARIENCIA DE DEMOCRACIA...


 Roberto Laxe

En Podemos, baixo o manto da modernidade, está a reproducirse unha discusión tan vella como o propio movemento obreiro, a que dividiu aos bolxeviques dos menxeviques; a concepción de democracia dentro da organización. No congreso do Partido Obreiro Socialdemócrata Ruso, no seu II Congreso, as dúas tendencias chocaron pola votación sobre quen era membro do partido e quen non, o que se traducía en quen podía decidir sobre o seu programa e a súa política. Dito doutra maneira, como se garantía a democracia interna do partido.
Estas diferenzas manifestáronse en dous proxectos, e aínda que o congreso logo aprobaría unha formula aparentemente intermedia, a ruptura estaba dada porque expresaban dúas concepcións distintas das tarefas políticas fronte ao réxime de quenda e as formas de organización necesarias para enfrontalo.
O proxecto de Martov, que foi a base do menxevismo, dicía:
"Considerarase como pertencente ao Partido Obreiro Socialdemócrata de Rusia a todo o que, aceptando o seu programa, traballe activamente para levar á práctica as súas tarefas baixo o control e a dirección dos órganos do Partido".
Mentres que Lenin, e os bolxeviques, dicían:
"Considerarase membro do Partido todo o que acepte o seu programa e apoie ao Partido tanto con recursos materiais, como coa súa participación persoal nunha das organizacións do mesmo". (as cursivas son miñas)

Baixo o prisma do simplismo que domina en moitos aspectos a vida política actual, esta discusión podería parecer secundaria. Que máis dá, segundo ese simplismo que o apoio ao partido sexa do que traballa “activamente para levar á práctica (...) baixo control e a dirección dos órganos do Partido”, que o faga “coa súa participación persoal nunha das organizacións do mesmo”. Pois parece ser que non, e o debate aberto en Podemos confirma que non só é importante, senón decisivo para calquera organización. Esta en xogo a propia organización e a democracia interna, posto que esta discusión remítenos a unha pregunta central: quen compón eses “órganos”, baixo que criterios se constitúen.
Por iso, cal é o criterio máis democrático dos dous?... Por goleada o segundo, posto que o primeiro sinala que con que se “traballe activamente para levar á práctica baixo o control de...” chega, mentres que no segundo caso resáltase a militancia activa ao afirmar que é membro do partido o que participa “persoalmente nunha das organizacións do mesmo”. O primeiro ben pode ser un afiliado que “traslada” á sociedade o que os órganos decidiron, o segundo, participa persoalmente nas  organizacións do mesmo.
É obvia a diferenza, porque o que vale para organizar democraticamente á sociedade non vale para garantir a democracia nunha organización. Nas organizacións supostamente asemblearias, onde non hai criterio fixo de militancia –“trabállese activamente para levar á práctica baixo control dos órganos do partido?-, é onde o voto dun que non participa persoalmente, aínda que traslade o que eses órganos deciden, vale igual que o que lle dedica toda a súa vida: por iso, nun partido os mecanismos asemblearios son en realidade aparencia de democracia. Calquera dirixente, nunha organización deste tipo, pode (e fano!) levar a ultima hora os chamados "brazos de madeira", que deciden as votacións. Ademais, ao non haber estruturas colectivas elixidas os militantes, os “lideres" substitúenas á hora de expresar as opinións das organizacións.
O 15M, que tivo grandes virtudes, tiña este elemento negativo, ao negar a "cristalización" en organismos, calquera podía falar no nome de todos e todas, e iso é dun burocratismo que mata. O individualismo que zumegaba ese método é o contrario ao método democrático. Por iso, o que serve para a sociedade (a asemblea decide), non vale para unha organización. Ademais, o horizontalismo na sociedade burguesa non existe, nunca todos chegan ao mesmo nivel de compromiso ao mesmo tempo, e a mesma sociedade establece a diferenza entre o traballo intelectual e o traballo manual. Un asalariado/a que ten xornadas de 8, 9 e 10 horas non lle pode dedicar o mesmo tempo á organización que un profesor, un intelectual ou un profesional liberal; ao final na organización reprodúcese o mesmo esquema clasista (de “casta” tan de moda hoxe) que a sociedade que se di combater, a división do traballo manual e intelectual que reproducía a proposta de Martov; os que deciden (“os órganos” que controlan) son os que teñen tempo libre -polo motivo que sexa, e a pesar de toda a súa boa vontade que ninguén a nega-, e non os que sofren día a día a escravitude do traballo asalariado (17 millóns de persoas no Estado Español).
Ao revés que na sociedade, onde a asemblea aberta decide, nunha organización quen decide é quen milita, quen lle dedica tempo e esforzos, quen se implica “persoalmente”; e o que non, apoia ou o que queira, pero nunca pode decidir. Pola contra, os dereitos do que actúa todo o tempo veríanse minguados polos daqueles que simplemente miran ou “traballan activamente baixo o control dos órganos”.
Por último hai un elemento tremendamente práctico no debate; que obxectivo expoñen uns e outros. Para Martov, como para os menxeviques, a estratexia da revolución rusa era alcanzar a democracia burguesa, é dicir, acabar coa autocracia tsarista e abrir un longo período de democracia, onde a clase obreira iría acumulando forzas para a transformación da sociedade. Lenin, e os bolxeviques, pola contra xa expuxeran que a burguesía rusa non quería facer ningún tipo de revolución, como o demostraría só dous anos despois, en 1905; e que as bandeiras da democracia as tiñan que coller os obreiros e os campesiños pobres, cos seus métodos de loita e organización.
No primeiro caso, para participar nunhas eleccións non se precisa unha organización centralizada democraticamente, chega cun movemento político onde os órganos de dirección decidan as liñas a seguir e os afiliados trasládenos “activamente” á sociedade. Esta característica de “partido/movemento/aparello electoral” lévoa até o seu extremo Alfonso Guerra cando nos anos 80 afirmou que “prefería 10 minutos de TV a 10 mil militantes”. Esta claro, para gañar unhas eleccións non se necesitan militantes implicados “persoalmente” nos organismos, senón como máximo, persoas que “traballen activamente” baixo o control da dirección, para levar á sociedade o que eses órganos cociñaron. Pero iso é, como digo, aparencia de democracia, non democracia.
Podemos enfróntase a unha discusión moi parecida, que só se resolverá pondo a política no posto de mando. Se Podemos quere ser un “partido/movemento/aparello electoral”, que “some maiorías” cara a unha acumulación de votos eleccións tras eleccións, na crenza de que así poderá transformar a sociedade, aplicarase a proposta de Martov e os menxeviques. Se a opción é avanzar en que só a vía revolucionaria pode descabalgar ao capitalismo e abrir a porta á transformación socialista da sociedade, non lle vai a quedar máis remedio que recorrer  á fórmula de Lenin.

Galiza, no mes de maio de 2014





No hay comentarios:

Publicar un comentario