Roberto Laxe
En
Podemos, baixo o manto da modernidade, está a reproducirse unha
discusión tan vella como o propio movemento obreiro, a que dividiu
aos bolxeviques dos menxeviques; a concepción de democracia dentro
da organización. No congreso do Partido Obreiro Socialdemócrata
Ruso, no seu II Congreso, as dúas tendencias chocaron pola votación
sobre quen era membro do partido e quen non, o que se traducía en
quen podía decidir sobre o seu programa e a súa política. Dito
doutra maneira, como se garantía a democracia interna do partido.
Estas
diferenzas manifestáronse en dous proxectos, e aínda que o congreso
logo aprobaría unha formula aparentemente intermedia, a ruptura
estaba dada porque expresaban dúas concepcións distintas das
tarefas políticas fronte ao réxime de quenda e as formas de
organización necesarias para enfrontalo.
O
proxecto de Martov, que foi a base do menxevismo, dicía:
"Considerarase
como pertencente ao Partido Obreiro Socialdemócrata de Rusia a todo
o que, aceptando o seu programa, traballe activamente para levar á
práctica as súas tarefas baixo o control e a dirección dos órganos
do Partido".
Mentres
que Lenin, e os bolxeviques, dicían:
"Considerarase
membro do Partido todo o que acepte o seu programa e apoie ao Partido
tanto con recursos materiais, como coa súa participación persoal
nunha das organizacións do mesmo". (as cursivas son miñas)
Baixo o prisma do simplismo que domina en moitos aspectos a vida política actual, esta discusión podería parecer secundaria. Que máis dá, segundo ese simplismo que o apoio ao partido sexa do que traballa “activamente para levar á práctica (...) baixo control e a dirección dos órganos do Partido”, que o faga “coa súa participación persoal nunha das organizacións do mesmo”. Pois parece ser que non, e o debate aberto en Podemos confirma que non só é importante, senón decisivo para calquera organización. Esta en xogo a propia organización e a democracia interna, posto que esta discusión remítenos a unha pregunta central: quen compón eses “órganos”, baixo que criterios se constitúen.
Por
iso, cal é o criterio máis democrático dos dous?... Por goleada o
segundo, posto que o primeiro sinala que con que se “traballe
activamente para levar á práctica baixo o control de...” chega,
mentres que no segundo caso resáltase a militancia activa ao afirmar
que é membro do partido o que participa “persoalmente nunha das
organizacións do mesmo”. O primeiro ben pode ser un afiliado que
“traslada” á sociedade o que os órganos decidiron, o segundo,
participa persoalmente nas organizacións do mesmo.
É
obvia a diferenza, porque o que vale para organizar democraticamente
á sociedade non vale para garantir a democracia nunha organización.
Nas organizacións supostamente asemblearias, onde non hai criterio
fixo de militancia –“trabállese activamente para levar á
práctica baixo control dos órganos do partido?-, é onde o voto dun
que non participa persoalmente, aínda que traslade o que eses
órganos deciden, vale igual que o que lle dedica toda a súa vida:
por iso, nun partido os mecanismos asemblearios son en realidade
aparencia de democracia. Calquera dirixente, nunha organización
deste tipo, pode (e fano!) levar a ultima hora os chamados "brazos
de madeira", que deciden as votacións. Ademais, ao non haber
estruturas colectivas elixidas os militantes, os “lideres"
substitúenas á hora de expresar as opinións das organizacións.
O
15M, que tivo grandes virtudes, tiña este elemento negativo, ao
negar a "cristalización" en organismos, calquera podía
falar no nome de todos e todas, e iso é dun burocratismo que mata. O
individualismo que zumegaba ese método é o contrario ao método
democrático. Por iso, o que serve para a sociedade (a asemblea
decide), non vale para unha organización. Ademais, o horizontalismo
na sociedade burguesa non existe, nunca todos chegan ao mesmo nivel
de compromiso ao mesmo tempo, e a mesma sociedade establece a
diferenza entre o traballo intelectual e o traballo manual. Un
asalariado/a que ten xornadas de 8, 9 e 10 horas non lle pode dedicar
o mesmo tempo á organización que un profesor, un intelectual ou un
profesional liberal; ao final na organización reprodúcese o mesmo
esquema clasista (de “casta” tan de moda hoxe) que a sociedade
que se di combater, a división do traballo manual e intelectual que
reproducía a proposta de Martov; os que deciden (“os órganos”
que controlan) son os que teñen tempo libre -polo motivo que sexa, e
a pesar de toda a súa boa vontade que ninguén a nega-, e non os que
sofren día a día a escravitude do traballo asalariado (17 millóns
de persoas no Estado Español).
Ao
revés que na sociedade, onde a asemblea aberta decide, nunha
organización quen decide é quen milita, quen lle dedica tempo e
esforzos, quen se implica “persoalmente”; e o que non, apoia ou o
que queira, pero nunca pode decidir. Pola contra, os dereitos do que
actúa todo o tempo veríanse minguados polos daqueles que
simplemente miran ou “traballan activamente baixo o control dos
órganos”.
Por
último hai un elemento tremendamente práctico no debate; que
obxectivo expoñen uns e outros. Para Martov, como para os
menxeviques, a estratexia da revolución rusa era alcanzar a
democracia burguesa, é dicir, acabar coa autocracia tsarista e abrir
un longo período de democracia, onde a clase obreira iría
acumulando forzas para a transformación da sociedade. Lenin, e os
bolxeviques, pola contra xa expuxeran que a burguesía rusa non
quería facer ningún tipo de revolución, como o demostraría só
dous anos despois, en 1905; e que as bandeiras da democracia as tiñan
que coller os obreiros e os campesiños pobres, cos seus métodos de
loita e organización.
No
primeiro caso, para participar nunhas eleccións non se precisa unha
organización centralizada democraticamente, chega cun movemento
político onde os órganos de dirección decidan as liñas a seguir e
os afiliados trasládenos “activamente” á sociedade. Esta
característica de “partido/movemento/aparello electoral” lévoa
até o seu extremo Alfonso Guerra cando nos anos 80 afirmou que
“prefería 10 minutos de TV a 10 mil militantes”. Esta claro,
para gañar unhas eleccións non se necesitan militantes implicados
“persoalmente” nos organismos, senón como máximo, persoas que
“traballen activamente” baixo o control da dirección, para levar
á sociedade o que eses órganos cociñaron. Pero iso é, como digo,
aparencia de democracia, non democracia.
Podemos
enfróntase a unha discusión moi parecida, que só se resolverá
pondo a política no posto de mando. Se Podemos quere ser un
“partido/movemento/aparello electoral”, que “some maiorías”
cara a unha acumulación de votos eleccións tras eleccións, na
crenza de que así poderá transformar a sociedade, aplicarase a
proposta de Martov e os menxeviques. Se a opción é avanzar en que
só a vía revolucionaria pode descabalgar ao capitalismo e abrir a
porta á transformación socialista da sociedade, non lle vai a
quedar máis remedio que recorrer á fórmula de Lenin.
Galiza,
no mes de maio de 2014
No hay comentarios:
Publicar un comentario