<h1>A NECESIDADE DA CONSTRUCIÓN DO PARTIDO DA CLASE TRABALLADORA</h1>

 Carlos Dafonte

Quero lembrar para empezar, un pensamento que Trotski expresou no ano 1937, en pleno ascenso del nazi-fascismo, exiliado da URSS, perseguido, e a poucos anos do seu alevoso asasinato: “As épocas reaccionarias, como a que estamos a vivir, non so desintegran e enfeblecen á clase obreira e a súa vangarda, senón que tamén rebaixan o nivel ideolóxico xeral do movemento e retrotraen o pensamento político a etapas xa superadas. Nestas circunstancias, a tarefa máis importante da vangarda é non deixarse arrastrar polo fluxo regresivo, senón nadar contra a corrente. Si a relación de forzas desfavorables lle impide manter as posicións conquistadas, polo menos debe aferrarse as súas posicións ideolóxicas, porque estas expresan as custosas experiencias do pasado. Os imbéciles cualificarán esta política de “sectaria”. En realidade é o único xeito de preparar un novo e enorme avance cando se produza o seguinte ascenso da marea histórica”.

Dende o meu punto de vista, e penso coincido con certos sectores da vangarda política anticapitalista, nestes momentos no que o peso do pensamento reaccionario é moi forte, o labor fundamental é a construción do partido d@s traballador@s asalariados, que ten que ir unido, que é resultado, da defensa das posicións ideolóxicas ás que nunca debemos renunciar.

Nas sociedades capitalistas actuais, as dominadas polas políticas neoliberais sobre todo tra-la queda da URSS e a desaparición de numerosos PC's, divididas como sempre en clases sociais, onde dúas delas son antagónicas, é dicir, os seus intereses de todo tipo son contrarios e irreconciliables, unha moi minoritaria, a burguesía e outra maioritaria, a formada polo conxunto d@s traballador@s asalariad@s que venden a súa forza de traballo a cambio dun salario para subsistir, nembargantes na actualidade, poucas veces os partidos e organizacións políticas, representan esta situación de antagonismo. A burguesía ten os medios necesarios, coercitivos e fabricadores de consenso, para convencer @s traballador@s de que os seus intereses poden ser defendidos por quen os explota, e polo tanto, para defendelos vale calquera partido que poña no seu programa aspectos que indiquen que está disposto a defende-los intereses da “maioría da sociedade”. A conciliación de clase é o que se impón en detrimento dos intereses da maioría da sociedade.

Pero a realidade, sobre todo en tempos de crise, ensina e o exemplo máis claro o temos no estado español, que a burguesía organizada en partidos, mira por conseguir nas institucións a solución dos seus problemas, rescata-los bancos, crear institucións europeas que lles beneficien, privatiza-los servizos públicos, etc., esquecendo a quen lles subministrou o maior número de votos, a clase traballadora asalariada, a clase obreira.

A dinámica das revolucións burguesas no século XIX.

E isto é así dende o momento en que a burguesía se fai co poder; por iso ó longo do século XIX, e sobre todo cando Carlos Marx analizando os procesos das revolucións burguesas enfrontadas cos restos do absolutismo monárquico, acontecidas ó longo do século, onde a clase obreira derramaba o sangue nas rúas pero nunca acadaba as súas reivindicacións, mentres a burguesía facíase co poder, formulou a idea de que “a liberación dos traballadores debe ser obra dos mesmos traballadores” e que debían crear as súas organizacións de clase. Ata o nacemento dos partidos obreiros, os traballadores formaban parte, nas revolucións levadas a cabo pola burguesía, dos escuadróns de choque, pero nunca unha vez no poder a burguesía, satisfacía as reivindicacións dos de abaixo. En algunhas ocasións, a burguesía unha vez controlado o exército, utilizouno contra os seus aliados como aconteceu en Francia, nas xornadas de xuño de 1848.

Non se podía confiar, nin axudar a ningunha outra clase para soluciona-los problemas que tiñan os traballadores; nace así en primeiro lugar a Iª Internacional en 1864, que agrupa a organizacións sindicais de carácter reivindicativo e máis tarde os partidos socialdemócratas que se agruparían na IIª Internacional. Hai que sinalar que a verba socialdemocracia ata 1914, abranguía a toda una serie de persoas e diferentes partidos, dende Lenin, Trotski, Plejánov e Rosa Luxemburgo, ata Kaustki, Bebel e Berstein. Pero cando os representantes dos traballadores aceptan votar nos parlamentos, xunto ca burguesía os cretos para armarse e levar á clase obreira ó holocausto da primeira Guerra Mundial, opóndose as resolucións aprobadas pola IIª Internacional, se vai producir a creba dentro da socialdemocracia que alumeará a aparición dos partidos comunistas e a III ª Internacional, unha vez teña trunfado a revolución en Rusia.

Polo tanto ó longo do século XIX e principios do XX os traballadores comezan a construción do seu partido, e como non podía ser doutro xeito, actividade que contou sempre ca oposición da burguesía que consideraba un perigo que a clase da que extraía a plusvalía, o beneficio, se organizase e puidera poñer fin a situación tan vantaxosa.

A formación dos partidos obreiros.

O nacemento dos “partidos obreiros” tivo pois, como non podía ser doutro xeito nunha sociedade dominada pola burguesía,  un percorrido cheo de atrancos e unha vez fundados e consolidados, dende o poder, a clase burguesa fixo todo o posible para conseguir que ou ben desapareceran, ou perderan o seu carácter revolucionario, que borraran do seu programa a posibilidade de poñer fin ó capitalismo e avanzar cara a outro tipo de sociedade, o que conseguiron moitas veces por medio da loita ideolóxica, convencendo a moitos dirixentes dos partidos obreiros da necesidade de abandoa-lo marxismo, a única teoría que garante a unha organización, o seu carácter revolucionario. Ó que en tempos se chamou o “revisionismo”, cuxo representante máis destacado foi Berstein, que tentaba chegar ó socialismo por etapas e dende a loita electoral.

Como xa sinalamos, a partires dos anos 90 do século pasado, ca desaparición ou ben a transformación de numerosos partidos comunistas en partidos neoliberais ou, no mellor dos casos, en keynesianos defensores dun “capitalismo de faciana humana”, sen perspectiva algunha de impor os seus criterios, pola razón de que non significa unha saída para a crise capitalista, a situación para os traballadores asalariados empeorou sobre todo no centro do sistema e dentro do mesmo, nos países que forman os elos máis febles da cadea imperialista, como son os que despectivamente na U.E., denominan PIIGS (Portugal, Irlanda, Italia, Grecia e Spain).

Lin hai algún tempo, que en épocas de bonanza do sistema capitalista, nos elos máis fortes hai unha tendencia ó bipartidismo e nas de crise a unha diversificación da representación política; pois ben, ninguén pode negar a crise na que esta sumida e golpea a unha parte importante da nosa sociedade dende hai moito tempo, nin tampouco a diversificación política que se concretou nas eleccións de decembro pasado, pero segue sen aparecer o partido dos traballadores que tan necesario é por ser a clase social máis golpeada pola crise, a máis numerosa e a única, a clase obreira, que produce a riqueza necesaria para que funcione a sociedade.

Os mercados mandan, o xeito de vida burgués é o hexemónico, o mercantilismo penetrou en todos os recunchos da sociedade, a globalización e a deslocalización das empresas crea unha nova estrutura dentro da clase dos traballadores asalariados, ó tempo que se produce unha proletarización das clases medias, pequena e media burguesía, campesiñado, na Galicia teñen desaparecido decenas de miles de explotacións agrarias, etc.

Este control burgués da sociedade tradúcese na mingua do conflito, aínda que a contradición burguesía-clase traballadora, se teña acentuado, xa que cada vez más numerosos sectores da mesma atópanse nunha situación de pauperización; a contradición fundamental no capitalismo a queren substituír hoxe pola de integración-exclusión. Que moitos analistas políticos e medios da clase hexemónica a unen a que nas sociedades actuais teñen desaparecido as clases sociais. Nada máis lonxe da realidade.

A crise, e o dominio neoliberal e o non saber situarse na nova conxuntura, leva á desaparición ou a marxinalidade dos partidos que durante moitos anos se consideraron revolucionarios e parecían ser os representantes d@s traballador@s, situación que axudou ó nacemento e á consolidación de diferentes movementos sociais que hoxe son un atranco para facer avanza-la idea da necesidade da creación do partido da clase traballadora.

O partido debe ser o da cidadanía, nos din, o dos de abaixo, interclasista polo tanto, teorización resultado da proletarización das clase medias, da pequena e media burguesía, do campesiñado que eran os principais alicerces do bipartidismo que en moi pouco tempo constrúen novas organizacións políticas cuxos obxectivos non son a revolución nin o socialismo, esa cuestión non entra dentro das súas perspectivas, senón a desproletarización de novo da súa clase, a valoración dos estudos que en tempos lles permitían acada-lo benestar,  etc; obxectivos que non se propoñen acadar por medio da mobilización social que debe acompaña-la loita institucional, senón por medio do voto, o parlamentarismo que é un dos elementos fundamentais de fabricación do consenso por parte da burguesía; e para ese labor a utilización das redes sociais. Para estes sectores pequenoburgueses organizados, o conflito non é resultado da existencia de clases sociais e a loita entre elas, o que lles levaría a aceptar que para que finalice este, habería que levar a cabo cambios estruturais moi fondos, que é o mesmo que aceptar a necesidade dun proceso revolucionario; pois non, para estas novas formacións políticas o conflito resólvese cunha mellor redistribución da riqueza dentro do marco capitalista, é, no fondo, unha cuestión orzamentaria; os novos partidos, Podemos neste caso, non van tentar supera-lo marco actual que o capitalismo establece.

Hai que recoñecer que a clase traballadora ca clase obreira na vangarda, ten sufrido un violento proceso de derrota, comezando polos cambios na súa estrutura, perda de elementos fundamentais da súa cultura, ideoloxía, ó que contribuiu a actitude dos sindicatos maioritarios e o conformismo dos partidos e organizacións que dicían representala, o que leva a unha parte importante da clase a acepta-la nova ideoloxía do cidadanismo, que como como xa se ten afirmado, é a versión actual do radicalismo pequenoburgués e como tal, oportunista e cortoplacista e plataforma adecuada para captar votos de masas de traballadores que no longo proceso de loita de clases, onde ten un papel fundamental a loita ideolóxica levada a cabo polo neoliberalismo, ten perdido a súa conciencia de “clase para si”. Cidadanismo que visto o panorama político actual no estado español, con moitos matices e a nivel electoral, ocupa o espazo da esquerda. Por iso é fundamental a construción do Partido da clase, para tentar converter a “conciencia en si” en “conciencia para si” e que teña a posibilidade de saír de redes que lle son alleas, que non a conducen a ningures e que o único que lle pode carrexar é frustración.

Os diferentes partidos dos traballadores.

Os primeiros partidos que se fundan, sobre os que Marx e sobre todo Engels van ter moita influenza, como xa sinalamos son os socialdemócratas. A súa visión que non foi posta en cuestión dun xeito fundamental polos marxistas ata 1914, atribuíalle ó partido da clase unha misión fundamental, a de organizar e concienciar ós traballadores, a de conseguir que cada vez se incorporaran máis sectores da clase e obter mellores resultados electorais, ata o momento de acada-lo poder a partir do que se iniciaría a transición ó socialismo. O partido sería a base do novo estado, ou como di Hermann, “do novo estado reconstituído”. O desenvolvemento do capitalismo cos  procesos que lle son específicos, de crise, concentración e centralización do capital, deslocalización do mesmo, proletarización de novos sectores sociais, faría posible o constante crecemento do partido que o levaría a gañar cada vez máis poder dentro dos parlamentos, que deixaran de ser un instrumento da burguesía e como escribiu Kautski no “Programa de Erfurt”, “o parlamento é o instrumento máis poderosos que temos para levanta-lo proletariado dunha situación económica, social e moral”. Polo tanto historicamente para a socialdemocracia, o partido representou á clase, formulación teórica que no estado español québrase no proceso da transición, cando o representante máis xenuíno desa liña política, convértese en neoliberal, doutrina económico política hoxe aceptada por todos os partidos socialistas.

Entre os que a principio do século XX rachan ca socialdemocracia e constitúen os Partidos Comunistas, eu diferenciaría entre o proxecto leninista de partido e o que se consolidou na URSS, a partires do final dos anos vinte do século pasado, que nada ten que ver co que Lenin levaba anos teorizando cando morreu. Tony Cliff destaca que “a actitude de Lenin cara as formas organizativas sempre foi historicamente concretas; é a razón da súa forza” e “sempre estaba preparado para cambia-la estrutura organizativa do partido, para reflicti-lo desenvolvemento da clase traballadora”. O modelo de partido transformábase para adecuarse a cada situación; o que sempre ten presente Lenin é a importancia da existencia da organización revolucionaria. Houbo e sigue existindo, unha tendencia, tanto por parte dos seus detractores como seguidores a dicir que “Que facer?” terminado en 1902, é a síntese das súas propostas organizativas; dende o meu punto de vista ese parecer atópase fora da realidade. O que formula nesa obra, que a conciencia de clase lle ten que chegar ós traballadores dende fora, e que as loitas espontáneas só cristalizaran nun bo programa sindical, ten moito que ver ca situación pola que pasaba o movemento obreiro naquel momento; a maioría do mesmo organizado en sindicatos creados pola policía, por Zubátov, un de cuxos elementos máis activos era o crego Gapón. Pero segundo a conciencia da clase traballadora vai evolucionando, Lenin nos seus escritos vai reflectindo esta transformación ata chegar ós inmediatamente anteriores e posteriores á revolución de 1905, no que elabora unha proposta distinta á de 1902.

Para Lenin o partido revolucionario, o contrario do que aseguraban os socialdemócratas,  non é o que fai a revolución, o que dirixe todo o proceso revolucionario, o partido debe actuar como a memoria das leccións das loitas pasadas ó mesmo tempo aprendendo e xeneralizando as ideas que xorden dos traballadores. É o lugar de encontro entre teoría e practica. A revolución a fan os traballadores e o Partido é o elemento de pulo e afondamento no proceso. Existe pois unha relación dialéctica entre o Partido e a clase, pero nunca o partido debe susbtitui-la clase.

Polo tanto é un absurdo, utilizado pola propaganda capitalista e os que se chaman “demócratas”, afirma-la existencia dun “partido leninista”, como unha organización autoritaria, dirixista e elitista que tentaba impor dende arriba as súas ideas ós movementos de masas e contro-las loitas, que se reserva o dereito a facer a revolución. Todo o contrario, fronte as ideas de numerosos dirixentes bolxevique que pensaban dese xeito, Lenin cando chega en abril de 1917 a Rusia, lanza a consigna “todo o poder para os soviets”, cando o seu partido era moi minoritario nos mesmos. E o primeiro que ten que facer é convencer á dirección do seu partido que os contidos do que se coñece como “Teses de abril” eran os correctos naquel momento. A súa posición levoulle ó enfrontamento con Kamenev pola dereita e o comité de Petersburgo, pola esquerda. No partido leninista sempre houbo debate aberto. O centralismo democrático pulado por Lenin, permitía ós militantes discutir e atoparse en constante controversia.

Hai que comprender que a linguaxe do leninismo con relación ó partido neste caso, foi acaparado por outros que o utilizaron nun senso moi diferente ó orixinal. Polo tanto as discusións sobre o partido ó longo do século vinte, se fixeron sobre as bases elaboradas polo stalinismo ou a socialdemocracia, pero non sobre a experiencia e a teorización dos bolxeviques nos tempos de Lenin. Naquela época e ata os finais dos anos vinte, o partido sempre estivo sucado por diferentes tendencias; unha vez morto Lenin, o partido seguiu dividido entre un á dereita, Bujarin, un centro, Kamenev e Zinoviev e un á esquerda Trotski; durante a súa vida, as propostas de Lenin dentro da organización, a maioría do tempo foron sempre minoritarias. Parecía ter  moi claro que aquelo que dixera Hegel de que un partido é real cando se divide, é unha idea fonda e que en todo movemento, se verdadeiramente medra e se desenvolve, teñen que aparecer todas as contradicións que lle son propias e as do seu entorno. E o único xeito de resolvelas e mediantea discusión e a formación política e teórica da militancia.

Polo tanto a idea do “partido monolítico” que elabora Stalin, nada ten que ver ca concepción leninista do mesmo, non é mais, como di Deutscher, que “o soño dun autócrata, cheo de pánico diante da menor disensión ou desviación e que no seu maxín, sitúase a si mesmo por enriba da realidade e da historia. Só conseguiu elimina-las contradicións do movemento comunista suprimindo o propio movemento, privándoo de vida e reducíndoo a un “aparello””. Pero precisou de moitos anos, despois da morte de Lenin para poñer fin á tradición leninista asentada en dous elementos fundamentais, o internacionalismo revolucionario e a democracia proletaria. Sobre o primeiro tivo que admiti-lo debate que se asentou entre “socialismo nun só pais” ou “revolución permanente”. Sobre segundo aspecto, a represión brutal contra os que defendían a cultura democrática no partido foi o xeito de poñerlle fin.

No partido leninista non se confundía ó partido ca clase, nin o partido co estado, como fixeron a socialdemocracia e o stalinismo. É máis defendíase que os traballador@s tiñan dereito a resistirse ás determinacións da burocracia e a apoiar as súas reivindicacións mediante todas as formas posibles da accións sindical, incluídas as folgas.

A necesidade da construción do Partido.

Hoxe en plena crise capitalista, debemos ter moi claro que os partidos que no estado español se teñen turnado no control das institucións dende a desaparición da ditadura, ós que xenericamente coñecemos como compoñentes do “bipartidismo”, consideran que a saída da mesma, con maior ou menor agresividade, débese cargar sobre os asalariados. Todos estes anos e van moitos de crise, preto de corenta, nos momentos máis duros da mesma, como acontece a partires de 2007, sempre se fixo así.

Algúns seguen a estar confundidos co PSOE e lembran, para defendelo, que a partires de 1982, conseguíronse dereitos que non se tiñan; pero en países como Alemaña ou Italia, cando saíron das ditaduras nazi e fascista, a dereita levou a cabo importantes transformacións e crearon un potente “estado de benestar”. No estado español era obrigado, non se podía seguir como en tempos da ditadura. Non sería crible que superábamos aquel réxime senón se ampliaban os dereitos da maioría da poboación.

Polo tanto @s asalariad@s deben cavilar que despois de tantos gobernos do PSOE a súa situación é a actual, que o PP tampouco lles vai conceder nada e a pequena burguesía radical, Podemos, tampouco; e cun grupo parlamentar tan importante como o que logrou nas últimas eleccións, ó que se dedicou neste tempo foi a reforzar unha das patas do bipartidismo, o PSOE, falando da posibilidade de chegar a acordos “de progreso” e ata as veces “de esquerdas”, cando sempre dixo que o seu labor entre outros obxectivos, era poñer fin ó mesmo.

As verbas de Carlos Marx de que a liberación dos traballadores debe ser obra dos mesmos traballadores, segue a ser unha realidade. Non hai esperanza algunha de que forzas burguesas ou pequenoburguesas solucionen os nosos problemas. É indispensable que os traballadores se organicen nun partido que recolla as súas reivindicacións, que sexa a memoria das loitas pasadas, que funcione a democracia obreira, o centralismo democrático, que non confunda o partido ca clase nin co estado, que loite contra a burocratización... e nese senso, o legado leninista do que debe ser un partido proletario, é fundamental.

En Galicia no mes de abril de 2016