Roberto Laxe
A
crise do estalinismo supón
a desaparición
da política
estalinista?
Primeiro
unha aclaración
metodolóxica;
cando no artigo faise referência
ao estalinismo, non é para
pór
unha etiqueta moral que reduza o debate a “bos
trotskistas vs malos estalinistas”.
Esta é a
pior maneira de encarar un debate político,
posto que ao situar-se no térreo
da moral, convértese
nunha arma arreboladiza inquisitorial que automaticamente
impide profundar nas raíces
políticas
dunha posición.
Ademáis,
para evitar ter que repetir constantemente as súas
características,
con “estalinismo” téntase
pór
un nome a toda unha política
e metodoloxía
que hexemonizó o
movemento obreiro durante moitas décadas. É coma
se unha persoa levanta o puño,
e constantemente dise, “levantou a
man pechada”. A “man
pechada” é
“un puño”, é unha
convención
para a economía
da linguaxe; doutra maneira os textos serían
extensísimos
A crise do
PCPE
A
crise deste partido pasaría
desapercibida para a inmensa maioría
da poboación,
senón
fóra
porque implica a partidos non marxinais nos seus respectivos países;
o KKE grego e o PC Portugués,
quen aínda
non se pronunciou.
Hai
uns días
o PCPE dividiu-se en dous, un, o dirixido polo antigo Secretario
Xeral, Carmelo Gómez...
e o outro, polo novo, Astor García...
Esta división
maniféstase
a todos os niveis e obrigou a definirse por unha das dúas
fraccións
-nome que aos estalinistas non gusta nada-, non só aos
territorios, senón
aos seus aliados internacionais, pertencentes ao Movemento Comunista
Internacional.
Os
argumentos políticos
para esta división
non deixan ver con claridade cales son os motivos que
levan á ruptura,
con cualificativos que dentro da corrente estalinista son
gravísimos: “trotskizante”, “concertar
contatos” cunha organización
politicamente “reformista e
socialdemócrata” como é o
actual PCE.
Vexamos
a carta do KKE para darlle o seu apoio á fracción
de Astor García:
"Ademais,
a publicación
de posicións
trotskistas na periódico
Unidade e Loita, así como
os contactos e eventos conxuntos que comezou este grupo co PCE
oportunista que apoiou e segue apoiando o goberno antipopular de
SYRIZA en Grecia e loitou contra o KKE, non teñen
nada que ver co PCPE que o noso partido coñeceu
e co que loitaron xuntos".
"Así que
se acusa de división
do Movemento Comunista Internacional aos partidos que pretenden
formar un polo en defensa do marxismo-leninismo, e cuxas forzas están
comprometidas co reagrupamiento e a unidade do movemento comunista,
co fortalecemento do internacionalismo proletario, e non con aqueles
partidos que son partidos comunistas só
de nome, que colaboran abertamente
coa burguesía,
co capital, que participan en gobernos burgueses, que apoian os plans
imperialistas da OTAN e da UE, que formaron o centro imperialista do
PE [Partidos da Esquerda europea.- aclaración
do autor do artigo- en Europa".
Vexamos
agora a carta do PCPE de Estremadura, que apoia á corrente
encabezada polo ex Secretario Xeral:
"os
membros da fracción
arrastran outras deformacións
trotskizantes, inducidas polos seus titiriteros internacionais, como
son a súa
concepción
antileninista do imperialismo na nosa época,
que lles leva a considerar como imperialistas a gobernos como o de
Siria, Venezuela, Bolivia ou Bielorrusia ou os seus conceptos
dogmáticos
e antidialécticos
sobre o socialismo, que lles fan soster que se está restaurando
o capitalismo en Cuba ou negar o carácter
socialista da República
Popular Democrática
de Corea"
"Que é o
que puido ocorrer en apenas ano e medio para que no furibundo ataque
que dirixen os comunistas gregos ao ata agora Secretario xeral
atribúaselle concertar
contactos cunha organización
politicamente reformista e socialdemócrata
como é o
actual PCE?
Máis
aló da
sempiterna paranoia antitrotskista das correntes que se reivindican
do estalinismo (que nos deixen en paz, por favor, xa está ben
de que nos metan nos seus debates), o obvio é que
o PCPE está atravesado
pola mesma crise que golpeou en toda a esquerda española,
o 15m e o seu deriva electoralista en Podemos. O “éxito” electoral
de Podemos destapou as frustracións
históricas
dunha esquerda que tapaba o seu electoralismo con frases
grandilocuentes sobre o socialismo, e axitando bandeiras vermellas
cada vez que podía.
O PCPE foi o último
dunha lista que comezou con Anticapitalistas e que atravesa
organizacións
galegas, vascas,.. e sindicatos como CXT.
É unha
ruptura co estalinismo
Nada
máis
lonxe da realidade: ambas dúas correntes acúsanse
do mesmo, pactar con gobernos burgueses interclasistas que se
converte en reaccionario dependendo das súas
simpatías
persoais, desde Syriza ata o goberno de Maduro.
O
estalinismo desenvólvese
como corrente política
tras o fracaso ultraizquiedista do chamado “III
período”,
coa sanguenta derrota da Comuna de Shanghái
en 1928 e a vitoria de Hitler en 1933 en Alemaña,
facilitada pola política
do PC alemán,
que cualificaba ao SPD como “primo
irmán” do
nazismo, provocando a división
sectaria da clase obreira alemá e
desarmándoa
ante o perigo fascista. Ante o perigo máis
que evidente, e tras estes fracasos, o III Internacional xira,
e á calor
da derechización
da burocracia soviética
froito dos seus éxitos
económicos,
busca a alianza cun sector da burguesía
cualificada de “democrática”,
para a través
das Fronte Populares enfrontar o fascismo.
Esta
esencia interclasista da III Internacional é unha
das características
centrais da súa
política.
A incapacidade táctica,
sectaria, do III período
para buscar alianzas dentro da mesma clase obreira a través
da Fronte Única
Obreiro, conduciu à
derrota alemá e
demais, levándolle
a abandonar a confianza na loita independente da clase traballadora.
Como a clase obreira enfronta a un inimigo moi poderoso, o fascismo
apoiado na oligarquía
financeira e industrial, precisa dun aliado igual de poderoso, e
ponse a buscar como desesperados o “burgués
democrático”;
pero só atopan,
en palabras de Trotski, o “fantasma
da burguesia”, pois esta, como clase e a
pesar da súa
repugnancia cultural polos advenedizos, fíxose“fascista”.
O seu medo á revolución é o
que fai que a clase burguesa fágase
fascista, o apoie e financie.
O
estalinismo, ao non entender o profundo carácter
de clase do fascismo, cre que é posible
pactar coa burguesía
democrática. Isto
elévao á categoría
de teoría coa “revolución
por etapas”. O fascismo vén
ser unha parodia do réxime
feudal, e na cabeza dos dirixentes estalinistas rexorde a vella tese
pre leninista de separar artificialmente a “etapa
democrática” da “etapa
socialista” da revolución. Tan
artificial foi esa separación,
que Mao, un estalinista ortodoxo, para explicar o triunfo da
revolución chinesa en
1949, nun estado semicolonial como era China, tivo que inventarse
unha definición
intermedia entre a revolución
por etapas e a revolución
permanente: a revolución
ininterrompida por etapas.
A
partir dos anos 40, cando Moscova disolve o III Internacional como
sinal de boa vontade ante os pactos de Ialta e Potsdam con ianquis e
británicos,
déixase
aos PCs liberdade para pactar coas súas
burguesías
nacionais; demostrando algo que para a clase obreira é un
principio: é preferible
una “mala” Organización
Internacional centralizada, que una“boa” liberdade
nacional. A burguesía é,
por esencia, unha clase nacional, a clase obreira, pola
contra, é internacional;
as organizacións
obreiras que só dependen
da disciplina “nacional” incorporan
ao seu ADN o da burguesía,
que tarde ou cedo se trasladarán ás
políticas
deses partidos, fomentando o oportunismo e o electoralismo como vía
de transformación
social.
O
eurocomunismo dos PCs do Sur de Europa, o italiano, o francés
e o español, é o
camiño
lóxico
desta dereitización
e aceptación
dos marcos legais dos estados nacionais. Estes partidos rompen a
contradición
entre o seu carácter
nacional e o nome “comunista”,
asumindo o programa da socialdemocracia e rexeitando o leninismo.
O
PCPE, como o PC portugués
ou o KKE, non asumen este xiro, coherente doutra banda, coa
traxectoria dos PCs desde a desaparición
do III Internacional e coas políticas
interclasistas de Fronte Populares, de Coexistencia Pacífica
ou Compromiso Histórico
(PC Italiano) defendidas en todo ese período.
Pero a defensa que estes partidos fan de gobernos interclasistas como
o de Maduro / Chavez, restauracionistas como o de Raul Castro en Cuba
ou de seudo antimperialistas que se apoia na burguesía
nacional siria e Rusia, da o Assad, confirman que non romperon, para
nada, coas vellas políticas
estalinistas fronte populistas que buscaban ao “fantasma
da burguesia” para enfrontar ao
fascismo, agora equiparado ao “imperialismo
ianque”.
Unha das
variantes do interclasismo hoxe
Esta é a
esencia da política
do estalinismo desde os anos 30, cando se reavivou a teoría
da revolución
por etapas e a procura de aliados burgueses. O mecanismo
lóxico é sempre
o mesmo; a burguesía
está dividida
entre os “fascistas” e
os “democratas”,
ou traducido á linguaxe
actual, entre “os especuladores” e
os “produtivos”,
entre os “españolistas” e
os “galeguistas (ou nacionalistas)”,
entre “burguesía
nacional” e “imperialismo”
(reducido a Imperio ianqui); e en función
desta alianza, ponse o programa da clase obreira que nunca, so pena
de ser acusado de trotskista, pode cuestionala. Redúcense
as esixencias da clase ao nivel que admitan os posibles aliados
burgueses. Un exemplo en Galiza témolo
cando en plena crise do Prestige, desde CCOO e UXT convocouse unha
Folga Xeral na Costa da Morte. Esta Folga foi desmontada, coa
aquiescencia deses dous sindicatos, polo argumento do BNG / CIG de
que “non se podía
asustar” aos sectores burgueses que
rompían
co PP. A burguesía
determinou a política
da clase obreira, grazas ás
organizacións
da clase obreira galega.
Tan
forte é esta
lóxica
do interclasismo, que inimigos xurados como o BNG e a FPG, con
orientacións
estratéxicas
opostas respecto ao estado español,
que o independentista Movimento Galego polo Socialismo e a
centralista Esquerda Unida, unen as súas
forzas para defender ao goberno burgués
de Maduro, presentándoo
todos como “anti-imperialista”.
En realidade ningún
deles rompeu coa vella táctica
do frentepopulismo que só trouxo
derrotas á clase
obreira. Por iso, cando polemizan entre eles, e dentro das súas
organizacións,
só ocórreselles
unha acusación: “trotskista”.
Non poden discutir dous, cando a lóxica
que lles move é exactamente
a mesma; só que
cambian os actores: para uns o inimigo é
Syriza, para outros o MAS boliviano,
por exemplo.
O
interclasismo hoxe, outra variante
A
base teórica
da política
do estalinismo é a “revolución
por etapas”. Segundo esta
teoría, toda revolución
está dividida en
etapas, a “democrática” e
a “socialista”, sen solución
de continuidade. Como vimos, Mao, para explicar a revolución
chinesa tivo que cuestionar o estalinismo facendo a revolución
socialista nun país que,
nos esquemas da burocracia só
podería facer a
democrática
(independencia nacional). Para non ter que recoñecer
que a dinámica
revolucionaria confirmara a teoría
da revolución permanente
de Trotski, inventouse a “revolución
ininterrompida por etapas”. Esta teoría
durou a vida de Mao, unha vez morto, acabáronse
teorías intermedias e
volveuse á teoría
das “etapas” que xustificaron, por exemplo, a política
do PCE no Estado Español
durante a Transición,
para transixir coa Constitución
do 78: “agora conquistemos as liberdades (revolución
democrática), despois
iremos polo socialismo.
O
eurocomunismo, tan denostado polo PCPE -tanto, que é a
razón do seu nacemento-,
en realidade non era máis
que unha variante da teoría
estalinista da revolución
por etapas. A mesma que xustifica o apoio á o
Al Assad, a Maduro, ao Mas Boliviano... e que a outros lles serve
para xustificar o apoio a Syriza ou a espera dun
burgués “galeguista” que
permita loitar pola soberanía
nacional. O eurocomunismo é fillo
da mesma política
que a do PCPE, só que
modificando os actores; nada máis.
Pero nestes
anos produciuse un feito que rompeu esta teoría,
a caída do Muro de Berlín
e o descubrimento que tras el non había
socialismo. Este descubrimento foi para
moitos, e non só estalinistas,
un verdadeiro pau non só político,
senón
psicolóxico.
Se a revolución
divídese
en etapas, e a socialista non é posible
porque da “patria
socialista” só tiña
o nome, que nos queda: a democracia.
O
PC Italiano foi o máis
coherente, como foi co eurocomunismo e o “compromiso
histórico”,
disolveuse. Os demais PCs ou ben dedicaron-se a vexetar tras siglas
como EU no Estado Español,
ou se reafirmaron no seu pasado como o KKE e o PC portugués.
Con todo o ADN da política
interclasista seguía
actuando: o KKE nos 80/90 chegou a acordos co partido da oligarquía
grega, Nova Democracia, co que chegaron a formar goberno. Na
actualidade, o PC portugués é,
xunto co Bloco, o apoio do goberno do Partido Socialista. A teoría
das etapas convérteos
nos mellores aliados de gobernos progresistas, pois ao conservar
influencia sobre a clase obreira, disciplinan para evitar os ataques
a eses gobernos cualificados de progresistas. A clase obreira, de
novo, baixo a disciplina dunha fracción
da burguesía.
Para
outros sectores do estalinismo que cren romper con el porque renegan
do seu pasado “comunista” (a “mochila” de
marras), renegan tamén
de que haxa unha posible “etapa
socialista”, e quedan atados á fase
democrática
da revolución.
Isto convérteos
nos voceiros da pequena burguesía
e as clases medias progresistas, que non ven no socialismo asociado a
estalinismo, unha alternativa social. De novo, coma se fose a farsa
das vellas Fronte Populares, a “nova” política
preséntanos
a disolución
da clase obreira nos pactos con sectores da burguesía
ou a pequena burguesía
como a única
alternativa posible.
Está claro,
estes van un paso máis. Mentres
os vellos estalinistas disciplinaban a clase obreira ás
necesidades da burguesía “democrática”,
en nome da “clase obreira”;
os novos interclasistas directamente fana desaparecer, sepulta baixo
unha chea de novos sectores, movementos sociais e
eufemismos teóricos
ou sociolóxicos.
Nisto si hai unha diferenza entre ambos, pero é formal;
no fondo é exactamente
o mesmo, a procura dunha fracción
da burguesía
ou pequena burguesía
coa que aliarse que significa nos feitos, a renuncia á loita
polo socialismo.
Fronte
Popular e o espazo socialdemócrata
A
tradución
política
interclasista do apoio a gobernos burgueses, aínda
que progresistas ou coxunturalmente antiimperialistas, resúmese
en dúas
palabras: Fronte Popular; é dicir,
o pacto da clase obreira co “fantasma
da burguesia”. Unha política
que ata a caída
do Muro levantábase
como unha etapa intermedia na loita polo socialismo. Como a
burguesía,
a través
do seu fantasma, impuña á clase
obreira uns límites
(“liñas
vermellas” que diriamos agora)
infranqueables, baseados no mantemento da propiedade privada, a clase
obreira terminaba sendo derrotada, xa non polo“fantasma
da burguesia”, senón
pola propia burguesía.
O
estalinismo coa política
de Fronte Popular reconducía
cara ao sistema capitalista todo o potencial político
da loita obreira, e así se
fortalecía
o inimigo de clase. Que só esperaba
o momento oportuno para dar o golpe de graza, ben a través
dunha ditadura fascista (o Estado Español),
militar (Chile), ou a contrarrevolución
democrática
(Portugal).
Ao
defender o programa da etapa democrática
da revolución
a través
da Fronte Popular, os Partidos Comunistas situábanse
socialmente no espectro que desde 1914 ocuparan os partidos
socialistas: a á esquerda
do réxime
capitalista. O eurocomunismo non é máis
que a asunción
con coherencia desta localización
social e desta política
de Fronte Popular. A contradición
que hoxe teñen
os PCs que rexeitaron asumir a coherencia eurocomunista é que
seguen levantando as políticas
que levaron a esa deriva, de interclasismo, cun veo de formas
comunistas. A crise do PCPE resúmese,
de ultimas, nesta contradición
entre o apoio a gobernos burgueses “progresistas” (sexa
Syriza, sexa Maduro, sexa MAS boliviano,... ) e as
súas “formas” comunistas
cada vez menos acordes con esa prática.
A
contradición
irresoluble do estalinismo no século
XXI
A
política
interclasista, fronte populista, non só non
se debilitou; antes ao contrario, froito da crise do propio
estalinismo e a desaparición
da URSS adquire outro contido. O vello “frentepopulismo” significaba
parar o tren da revolución
na estación
da democracia formal, o actual “fronte
populismo”, é considerar
esa estación
como o final da viaxe. Os PCs eurocomunistas entenderon perfectamente
esta lóxica,
e así vemos
ao groso do PCE español
integrarse en Unidos Podemos; pero tamén
se impuxo en PCs que rexeitaran o eurocomunismo como o principal
partido do Movemento Comunista Internacional, o PC Portugués,
como o demostra o seu apoio ao goberno do PS, xunto co Bloco de
Esquerdas.
Esta é a
contradición
que de mala maneira está a
estalar no PCPE, rompendo o Movemento Comunista Internacional polo
seu elo máis
débil.
O PCPE é un
pequeno partido que nin de lonxe ten a influencia que teñen
os seus camaradas do KKE ou do PC Portugués;
ademais, no estado español
o fenómeno
interclasista, “fronte populista”,
tivo un éxito
electoral: PODEMOS. A crise do PCPE é a
manifestación
desa contradición
irresoluble. Pero tamén
demostra outra cousa, a política
interclasista do estalinismo está a
adquirir outras formas que están
a golpear sobre forzas que non proceden desa corrente, sobre o
trotskismo e o mesmo anarquismo. As políticas
post modernas de disolver a clase obreira na“cidadania”,
nas “multitudes”,
na “sociedade civil” ou
nos “movemento sociais” son
a consecuencia lóxica
actual, de someter o programa da clase obreira á pequena
burguesía,
a través
das Frontes Populares.
De últimas,
Podemos, como calquera forza que integre a sectores obreiros baixo a
dirección
da pequena burguesía
intelectual non é máis
que a coherencia da Fronte Popular: a etapa da revolución é a
democracia. E por ese motivo, as dúas
fraccións
do PCPE arróxanse
as mesmas críticas,
só que
cambiando os actores. Engánanse
se con insultos van ratificarse nos seus principios
políticos. Só pódese
romper con achegamentos a Podemos, ou as súas
versións
nacionais (Syriza, Bloco de Esquerdas, BNG/En Marea, Francia
Insumisa, ...) máis
ou menos obreiristas dependendo do peso da clase obreira na
sociedade, rompendo co estalinismo; é dicir,
coa política
interclasista que pon o programa da clase obreira en función
dos intereses doutras clases.
Non
nos confundamos, aínda
que as formas organizativas do estalinismo ou ben desapareceron ou
están
debilitadas, como concepción
política
segue vivo, moi vivo, nestes fenómenos
interclasistas que disolven as necesidades e o programa da
transformación
socialista da sociedade en reivindicacións
meramente democráticas.
Pero o seu enfraquecemento organizativo abre un gran espazo na clase
obreira, que non se ve representada por estas novas versións
da política
interclasista, para a reconstrución
do programa de independencia de clase, que a libere das trabas e poña
en marcha de novo o tren da revolución
socialista, parado polo estalinismo e os seus herdeiros post modernos
na estación
democrática.
Galiza, no mes
de xullo de 2017.
No hay comentarios:
Publicar un comentario